Page images
PDF
EPUB

nuntius, et dixit ad Jobum : Equites fecerunt nobis A καὶ εἶπε πρὸς Ἰώβ : Οἱ ἱππεῖς ἐποίησαν ἡμῖν κεφα

tria capita, et circumdederunt camelos, et captivarunt eos, et pueros occiderunt in gladiis : salvatus autem sum ego solus, et veni ut annuntiarem tibi. D

Rursus belli mentio per nuntium fit, ut Jobus animum desponderet, quasi a Deo et hominibus bello lacessitus. Illud autem, capita tria, id est, triplici adversarii instructa acie, tribusque ducibus creatis, irruptionem fecerunt: sic enim Aquila exposuit Chaldæi disposuerunt contra nos tres præfecturas. Addit vero narrattoni, solum calamitatis nuntium fuisse servatum; nec de interfectis silet hominibus, quorum nece viri probi magnopere merent.

VERS. 18. • Adhuc isto loquente, alius nuntius venit, dicens Jobo : Filiis tuis et filiabus tuis comedentibus et bibentibus apud fratrem suum seniorem [VERS. 19], subito spiritus vehemens irruit e deserto, et tetigit quatuor angulos domus, et cecidit domus super liberos tuos, et mortui sunt; salvatus autem sum ego solus, et veni ut annuntiarem tibi. >

Ilic etiam diaboli atrocitatem cognosce, et callidum narrationis artificium diligenter observa, quo. modo nominatim prolis mentionem facit, propemodum ipsi naturæ justi vulnus infligens. Neque enim dixit: Supra omnes qui intus erant, cecidit (quamvis omnibus sepulcrum unum domus effecta sit, omnesque ruina sua interemerit, ex quorum numero solus ego servatus sum), sed magis proprie, naturam ei in memoriam revocans, ac letales plagas incutiens, dixit: Cecidit super liberos tuos. Convivium vero exornat, cum illius structorem fratrem natu majorem fuisse confirmat; porro liberos hilares ac ludibundos fuisse, ventum autem magnum e deserta regione repente commotum esse, ac alias quidem domus non attigisse, solam eam ubi epulabantur filii, eversam esse.

B

[ocr errors]

Rursus a Deo immissam calamitatem comminiscitur cum enim adversariorum incursionem duplicem, et a Deo duplicem item finxisset, ignis ac venti, postremo liberorum cladem, nuntiis solis superstitibus, subjungit, ut inopinato nuntio, ad consilii inopiam, animique perturbationem, et bla- D sphemiam contra Deum, justum impelleret.

VERS. 20. • Cum sic audisset Jobus, surgens, discidit vestes suas, et totondit comam capitis sui. › Probabile est, ob superiores narrationes cogitabundum eum, rerum eventus admiratum fuisse. Ubi vero de tantæ ac tam speciosæ sobolis subito audivit interitu, ne doloris, communisve sensus expers videretur, quod debetur, naturae largitur; vestemque discindit, ac comam, ad speciem luctus, tondet. Neque enim victoria quis idcirco potitur, quia non patitur; sed ideo quia, cum patitur, animo perfert invicto.

[blocks in formation]

λὰς τρεῖς, καὶ ἐκύκλωσαν τὰς καμήλους, καὶ ᾐχμαλώτευσαν αὐτὰς, καὶ τοὺς παῖδας ἀπέκτειναν ἐν μαχαίραις· ἐσώθην δὲ ἐγὼ μόνος, καὶ ἦλθον τοῦ ἀπαγγεῖλαί σοι. »

Ἡ πάλιν κάτωθεν ἀγγελία τοῦ πολέμου, ὡς ἂν ἀπείπῃ, καὶ ὑπὸ Θεοῦ, καὶ ὑπὸ ἀνθρώπων πολεμού μενος. Τὸ δὲ, κεφαλὰς τρεῖς, ἀντὶ τοῦ, διέταξαν ἑαυτοὺς οἱ πολέμιοι εἰς ἀρχὰς καὶ τάγματα τρία. Οὕτω γὰρ Ἀκύλας ἐκδέδωκεν· Οἱ Χαιδαῖοι ἔθηκαν καθ' ἡμῶν τρεῖς ἀρχάς. Σώζεσθαι δὲ πάλιν μόνον φησὶ τῶν συμφορῶν ἀγγελιαφόρον · προσέθηκε δε καὶ τῶν ἀνθρώπων τὴν ἀναίρεσιν, ἐφ' ᾗ μάλιστα ἀλγοῦσιν οἱ δίκαιοι.

• Ετι τούτου λαλοῦντος, ἄλλος ἄγγελος ἔρχεται, λέγων τῷ Ἰώβ· Τῶν υἱῶν σου, καὶ τῶν θυγατέρων σου, ἐσθιόντων καὶ πινόντων παρὰ τῷ ἀδελφῷ αὐτ τῶν τῷ πρεσβυτέρῳ, ἐξαίφνης πνεῦμα μέγα ἐπῆλθεν ἐκ τῆς ἐρήμου, καὶ ἥψατο τῶν τεσσάρων γωνιών τῆς οἰκίας, καὶ ἔπεσεν ἡ οἰκία ἐπὶ τὰ παιδία σου, καὶ ἐτελεύτησαν, ἐσώθην δὲ ἐγὼ μόνος, καὶ ἦλθον τοῦ ἀπαγγεῖλαί σοι. »

Θεώρει δὲ κανταῦθα τοῦ διαβόλου την πικρίαν, καὶ ἐπισήμηναι τὸ ἐπιτηδευμένον τῆς ἀγγελίας, πῶς όνομαστὶ τῆς γονῆς μέμνηται, μονονουχὶ τὴν φύσιν αὐτὴν τοῦ δικαίου πλήττων. Οὐ γὰρ εἶπεν· Επεσεν ἐπὶ πάντας τοὺς ἔνδον, καίτοιγε πᾶσιν εἷς ἐγένετο τάφος ἡ οἰκία, καὶ πάντας ἀπέκτεινεν, ἐξ ὧν αὐτὸς, φησίν, ἐσώθην δὲ ἐγὼ μόνος· ἀλλ ̓ ἰδικῶς φησιν Ἔπεσεν ἐπὶ τὰ παιδία σου, τῆς φύσεως ἀναμιμνή σκων, καὶ καιρίας αὐτῷ διδοὺς τὰς πληγάς. Σεμνύ νει καὶ τὸ συμπόσιον, παρὰ μὲν τῷ ἀδελφῷ πρε σβυτέρῳ λέγων γίνεσθαι, αὐτοὺς δὲ κατευφραίνε σθαι, καὶ ἐξαίφνης ἐξελθεῖν ἄνεμον μέγαν ἐκ τῆς ἐρήμου, καὶ ἄλλης μὲν οἰκίας μὴ ἅψασθαι, μόνον δὲ ἐκείνην, ἔνθα οἱ παῖδες εὐωχοῦντο, κατασεῖσαι.

Πάλιν δὲ θεήλατον ἔπλασε τὴν συμφοράν· δύο μὲν πολεμίων σχηματίσας ἐφόδους· δύο δὲ ἐκ Θεοῦ, τήν τε τοῦ πυρὸς, καὶ τοῦ ἀνέμου, τελευταίαν δὲ τὴν τῶν παίδων ἀναίρεσιν ἐπαγαγών, μόνων σωζομένων ἀγγέλων, τὸ παράδοξον", εἰς ἀμηχανίαν, καὶ σύγκ χυσιν, καὶ τὴν κατὰ Θεοῦ βλασφημίαν ὑπερεθίζων

τὸν δίκαιον.

« Οὕτως ἀκούσας Ἰώβ, ἀναστὰς διέρρηξε τὰ ἱμάτια αὐτοῦ, καὶ ἐκείρατο την κόμην τῆς κεφαλῆς αὐτοῦ.

Ἐπὶ μὲν ταῖς προτέραις ἀγγελίαις σύννους ἦν, ὡς εἰκὸς, καὶ ἐθαύμαζε τὰ γινόμενα. Ὡς δὲ τὴν τῶν πολλῶν καὶ ὡραίων παίδων ἀθρόαν ἤκουσε τελευτήν, ἵνα μή τις ἀνάλγητος εἶναι δόξῃ, καὶ ἀσυμπαθής, ἀποδίδωσι τῇ φύσει τὸ χρέος, καὶ διαῤῥήσσει μὲν τὴν ἐσθῆτα, κείρεται δὲ τὴν κόμην πενθικῶς. Οὐ γὰρ ἐν τῷ μὴ πάσχειν ἡ νίκη, ἀλλ' ἐν τῷ πάσχοντι καρτερείν.

[blocks in formation]

Εἰ δὲ περιεβδήξατο τὸν χιτῶνα, καὶ περιείλε τὴν A κάμην, οὐκ ἀφιλόσοφον τὸ συμπαθές · καὶ τοῦτο δείκνυσι μὲν Παῦλος, λέγων ἐν ταῖς Πράξεσι· Τί ποιεῖτε κλαίοντες, καὶ συνθρύπτοντές μου τὴν καρδίαν; Δείκνυσι δὲ καὶ Δαβίδ, οὐ τῶν παίδων τὸν πειθήνιον, ἀλλὰ τὸν πολεμιώτατον ολοφυρόμενος, καὶ μετὰ πικρῶν οίμωγῶν ἀναστένων, καὶ λέγων· Υιέ μου Αβεσσαλώμ, υἱέ μου! Δακρύει δὲ καὶ αὐτὸς ὁ Θεὸς ἡμῶν καὶ Σωτὴρ συμπαθῶς, εἴτε διὰ τὸν Λάζα ρον, εἴτε διὰ τὴν τῶν Ἰουδαίων ἀπώλειαν, ὃ δὴ καὶ ἀληθέστερον εἰπεῖν. Καὶ Ἰὼβ τοίνυν, ἵνα μὴ δόξῃ ἀσυμπαθής τις εἶναι, ὃ δὴ καὶ φύσει καὶ ἀρετῇ ἀνοίκειον, πάσχει τὰ τῆς φύσεως, καὶ ἀλγήσας, κείμεται τὴν κόμην. Οἷς μὲν γὰρ τὸ κομᾷν πρὸς κόσ μον νενόμιστο, οὗτοι ἐπὶ τοῖς πένθεσιν ἐκείροντο · οἷς δὲ τὸ κείρεσθαι εὐπρεπὲς ἐδόκει, οὗτοι ἐπὶ τοῖς πένθεσιν ἐκόμων, τοῦ τῶν τριχῶν ἀνεχόμενοι βάρους περιῤῥήγνυσι δὲ καὶ τὴν ἐσθῆτα, ὅπερ καὶ αὐτὸ πένθους ἦν τοῖς ἀρχαίοις σύμβολον. Εἴποι δ' ἄν τις, γλαφυρώτερον εξηγούμενος, ὅτι καὶ αὐτὴν τῷ διαβόλῳ τὴν ἐσθῆτα προσέρριψεν, οἷά τις ἀθλητὴς εἰς πάλην ἀποδυόμενος, ὡς ἂν γυμνὸς γενόμενος, τα που λυύμνητα φθέγξηται ῥήματα.

• Καὶ πεσὼν χαμαί, προσεκύνησε τῷ Κυρίῳ, καὶ εἶπεν· Αὐτὸς γυμνὸς ἐξῆλθον ἐκ κοιλίας μητρός μου, γυμνὸς καὶ ἀπελεύσομαι ἐκεῖ.

B

Quod si tunicam dilaceravit, casariemque circumcidit, non propterea affectum, philosopho alienum, ostendit: nam eumdem ipsum Paulus, his verbis, in Actis, præe se tulit : Quid facilis fentes, et affligentes cor meum 15? Eumdem David ostendit, cum non morigerum aliquem ex liberis, sed eum qui illi armis fuit infestissimus, deploraret, luctuque ac moerore acerbo ingemiscens, diceret: Fili mi Absalon, fili mi te! Lacrymas etiam cum commiseratione fudit Deus et Salvator noster, sive causa Lazari ", sive (ut verius dicam) propter Judaeorum exitium. Ergo Jobus queque, ne communem sensum exuisse videretur (quod a natura atque virtute alienum est), quod naturale fuit, passus est, ac mærens comam radit. Nam quibus comam nutrire ornamento erat, illi luctus tempore radebantur : contra, quibus tonderi decorum ducebatur, ii, cum in squalore luctuque jacerent, comam nutriebant, et capillorum molestiam ferebant: vestem etiam dilacerat, quæ priscis hominibus mororis erat significatio. Dixerit vero aliquis, qui concinnius hæc ipsa volet interpretari, quasi athletam quemdam, nuda tum ad luctam, diabolo vestem projecisse, ut nudus exsistens, celebria illa verba proferret.

VERS. 20, 21. Et procumbens humi adoravit Dominum, et dixit: Ipse nudus egressus sùm de utero matris meæ, nudus et revertar illuc.

Βαβαί, φιλοσοφίας ὑπερβολή ! ! τῷ μὲν σχήματι, τῇ φύσει τὸ χρέος ἀπέδωκε περιῤῥηξάμενος τὴν ἐσθῆτα, καὶ τὴν κόμην τιλάμενος· τῇ δὲ διαθέσει, χωρεῖ πρὸς Θεὸν, καὶ φυσικῶς ἅπτεται φιλοσοφίας, ἐν μέσοις τοῖς πάθεσιν, ἑαυτῷ τε καὶ ἡμῖν τὸ τῆς παραμυθίας κατασκευάσας φάρμακον. Νόμος ἀνθρώ πω, φησίν, ἐξ οὐκ ὄντων, εἰς τὸ εἶναι παράγεσθαι γυμνὸν, ἀλλὰ καὶ ἐξιέναι τοῦ βίου, μετὰ τοῦ ὁμοίου σχήματος. Τί οὖν δεινὸν πεπόνθαμεν, φησί, φυσικῶς μὲν οὐδὲν ἔχοντες, εἰληφότες δὲ παρὰ Θεοῦ, καὶ αὖθις ἀφαιρεθέντες, ὧν μικρὸν ὕστερον τὴν στέρησιν ὑπομένειν ἀνάγκη; καὶ νομίζει μὲν ὑπὸ Θεοῦ πά σχειν τὰ δεινά, προσκυνεῖ δὲ, καὶ εὐχαρίστω; ἀποδί δωσι τὴν παρακαταθήκην, καὶ αὐτοῖς τοῖς ἀκοντίοις διαβολικοῖς κατατοξεύει τὸν ἀλιτήριον. Ὁ μὲν ἔλεγεν, εἰρωνευόμενος, εἰ μὴν εἰς πρόσωπόν σε εὐλογήσει, ἀντὶ τοῦ, δυσφημήσει· ὁδὲ τὸν χαριστήριον ἐπὶ τοῖς συμβᾶσιν ἀναπλέκων ὕμνον, αὐτὴν ταύτην ἀφίησι D si non in faciem tibi benedixerit, id est, si non inτὴν φωνὴν, εὐλογῶν τὸν Θεὸν, καί φησιν.

Papae ! que isthæc est philosophiæ excellentia ? externa quidem specie, naturæ debitum persolvit, discissa tunica, vulsaque coma: affectu autem ad C Deum confugit, flexisque genibus, cum sincere adorat, et in mediis calamitatibus philosophiam naturaliter exercet, dum sibi ac nobis, ad agritudinem solandam, medicamenta parat. Ea est, inquit, homini sancita lex, ut ab iis quæ non sunt, ad id quod exsistit, nudus deducatur, eademque forma excedat e vita. Quid igitur mali, inquit, passi sumus, cum a natura quidem nihil habeamus, si rebus nobis a Deo datis rursus spoliemur, quarum non multo post nobis erat amissio necessario sustinenda? Ac Deum quidem calamitatum auctorem arbitrabatur, nihilominus cum veneratur, grataque voJuntate depositum reddit, suisque improbuna diabolum jaculis configit. Is enim usus ironia, dixerat,

probas in te voces jactarit : hic autem, in illis, que

acciderunt, calamitatibus, ad gratias agendas comparato hymno, vocem, cum divina laude conjunctam, hujusmodi effert.

[blocks in formation]

1

consensu, habere potuit, justum hunc apud Deum A φε, διαβάλλει πρὸς τὸν Θεὸν τὸν δίκαιον, ὡς οὐ δι'
criminatur, quod non virtutis ergo, sed ut accepta
divinitus beneficia, ratione quadam remunerari vi-
deretur, quæ decebant, administraret: quoniam di-
cit : Spolia ipsum felicitate, et moris improbitatem
cognosces; simul enim ut ei externarum rerum co-
piam ademeris, in os adversus te jaciet maledictum.
Sed tamen Deus cum justi invictum animum per-
spexisset, velletque cum per hæc certamina illu-
striorem reddere, potestatem adversus Jobi opes dia-
bolo permisit. Ad quas ille perdendas ita bacchatus
est, ut funditus cunctas everterit, nuntiisque solis
calamitatum pepercerit, qui cum semper novis,
acerbissimisque nuntiis percellerent. Cunique pre-
tiosissima patrum supellex sint liberi, optima filio-
rum decade intercepta, diabolus simul eos convi- B
vantes repentina domus conquassatione omnes con-
trivit : ita e domo sepulcrum effecit, ac donum,
quæ multorum filiorum comitatu erat instructa, pun-
clo temporis viduavit. Tunc indomitus ille Jobus,
quod suum erat, nature reddens, vestem discidit,

nec propterea quidquam aut animi sui splendore alienum, aut mentis celsitudine indignum loquitur,

et

ima vero in gravissima illa et maxima plaga, celebratissimas illas voces protulit: Dominus dedit, Dom minus abstulit, sicut Domino placuit, ita factum est; sit nomen Domini benedictum 18. Quibus quidem vocibus cum letale vulnus diabolus accepisset,. præcipue propter laudes quas Deus justo detulit, pudore tamen sulusus non est (siquidem bellua impudens est) ; contra justi cutem certamen instituit, rogatque Deum ut sibi in Jobi corpus potestatem faciat. Sed Deus (quæ ejus est benignitas) qui athletas suos corona insigniendos, angelis et hominibus spectaculum publicum proponit, etiam hoc permittit, Postquam vero insanabilem plagam justus accepit, nec idco animo dejectus aut immutatus est, ad veteratorium suum artificium confert se draco, et conjugem latenter subiens, eique se insinuans, justum his verbis hortatur : Dic verbum contra Deum, et mom rere. Verum in facic iterum vulnus accepit, cum audivit : Si bona suscepimus de manu Domini, mala non sustineamus 19? Hac ratione, cum ab athleta diabolus sepius, variisque oppugnationibus in fugam conjectus ac profligatus esset, tres quidem Jobi amici perinsignes, loca omnia calamitatis fama peragrante, cum quæ illi acciderant auditione accepissent, ad eum visendi causa accedunt. Verum propter malorum vim incredibilem, nullo ad consolandum invento remedio, prope eum taciti assidebant, ipso consessu communem sensum doloris significantes. Atque haec est secundi capitis sententia, deinceps vero verba ponenda sunt, subtiliterque exponenda.

VERS. 2. Et dixit Dominus diabolo : Unde tu invenis? >

18 Job 1, 21. 19 Job 11, 9, 10.

ἀρετὴν μετιόντα τὸ δίκαιον, ἀλλ' ὡς ἀντιμισθίαν
εἰσφέροντα τῷ Θεῷ, ἐφ ̓ οἷς αὐτὸν εὐηργέτησεν "
ἐπεί φησι· Περίελε τὴν εὐδαιμονίαν, καὶ ἔψει τοῦ
τρόπου την φαυλότητα· ἐμοῦ γὰρ τῇ τῶν χρημάτων
ἀφαιρέσει καὶ εἰς πρόσωπον ἐξοίσει κατὰ σοῦ τὴν
βλασφημίαν. Ἐπὶ τούτοις ὁ Θεὸς εἰδὼς τοῦ δικαίου
τὴν κατὰ ψυχὴν ἀνδρείαν, βουλόμενος δὲ αὐτὸν, καὶ
διὰ τῶν ἀγωνισμάτων λαμπρότερον ἀναγορεῦσαι,
δίδωσι τῷ διαβόλῳ τὴν κατὰ τῆς περιουσίας τοῦ Ἰως
ἐξουσίαν. Ο δὲ οὗτος ἐπεξῆλθεν αὐτῷ τῇ τῶν ὑπορο
χόντων ἀπωλείᾳ, ὡς ἀκριβῶς αὐτοῦ πᾶσαν ἐκκόψαι
τὴν περιουσίαν, καὶ μόνους ἀγγέλους ὑπολείπεσθαι
τῶν συμφορῶν, ἀλλεπαλλήλοις αὐτὸν καὶ πικροτά
ταις βάλλοντας ταῖς ἐπαγγελίαις. Ἐπειδὴ δὲ τὰ τι
μιώτατα τῶν πατέρων κτήματα παῖδες τυγχάνουσιν,
ἀπολαβὼν ὁ διάβολος τὴν ἀρίστην δεκάδα τῶν παίδων,
ἐπὶ μιᾶς ἑστίας συνεστιωμένην, ἀθρόαν ἅπασι τὴν
οἰκίαν ἐπέσεισε, καὶ πολυάνδριον αὐτοῖς τὸν οἶκον
εἰργάσατο, ἄπαιδα τὸν πολύπαιδα ἐν μιᾷ καιροῦ
καταστήσας ῥοπῇ. Τότε ὁ ἀδάμας ἐκεῖνος Ἰὼῦ, ἀπο

διδοὺς τῇ φύσει τὸ χρέος, τὴν μὲν στολὴν ἔῤῥηξε,
φθέγγεται δὲ οὐδὲν ἀγενὲς, οὐδ ̓ ἀνάξιον τῆς ἑαυτοῦ
μεγαλοψυχίας, ἀλλ' ὁμοῦ τῇ ὑστάτῃ πληγῇ τὰς που
λυυμνήτους, ἐκείνας ἀφῆκε φωνάς, "Ο Κύριος έδω
κεν, ὁ Κύριος ἀφείλετο, ὡς τῷ Κυρίῳ ἔδοξεν,
οὕτω καὶ ἐγένετο εἴη τὸ ὄνομα τοῦ Κυρίου ευλο-
γημένον. Ταύταις ταῖς φωναῖς, τὰς καιριωτάτας
πληγάς δεξάμενος ὁ διάβολος, καὶ διαφερόντως διὰ
Ο τῶν εἰς τὸν δίκαιον ἐπαίνων τοῦ Θεοῦ, οὐκ αἰσχύνεται
μὲν (ἀναιδὲς γὰρ τὸ θηρίον), τὸν δὲ εἰς τὸ δέρμα τοῦ
δικαίου προτίθησιν ἀγῶνα, καὶ αἰτεῖ τὸν Θεὸν ἐξου
σίαν λαβεῖν τῷ σώματι χρήσασθαι τοῦ Ἰώβ. Πάλιν δὲ
ὁ φιλάνθρωπος θεὸς, ὁ τοὺς οἰκείους στεφανίτας ἀγω
γέλοις καὶ ἀνθρώποις δημοσιεῦσαι βουλόμενος, ἐπισ
τρέπει καὶ τοῦτο. Ἐπειδὴ δὲ τὴν ἀνήκεστον πληγήν
εἴληφεν ὁ ἀνὴρ, καὶ οὐδὲν ἧττον ἔμεινεν ἀκλινής α
καὶ ἀκατάσειστος, ἐπὶ τὴν συνήθη τρέπεται πανουρ
γίαν ὁ δράκων, καὶ ὑποδραμὼν αὐτοῦ τὴν σύνευνον,
δι' αὐτῆς παραινεῖ τῷ δικαίῳ, λέγων· Εἰπόν τι
ῥῆμα πρὸς Κύριον, καὶ τελεύτα. ̓Αλλὰ πάλιν κατὰ
κόρξης εἴληφε τὴν πληγὴν ἀκούσας· Εἰ τὰ ἀγαθὰ
έδεξάμεθα ἐκ χειρὸς Κυρίου, τὰ κακὰ οὐχ ὑποί-
σομεν ; Οὕτω τοῦ διαβόλου πολλαῖς ταῖς προσβολαῖς
περιτραπέντος καὶ καταῤῥαγέντος, τρεῖς ἔνδοξοι φίλ
λοι τοῦ Ἰώβ, τῆς φήμης αὐτοῦ πανταχοῦ τὰς συμπ
φοράς περιαγγελούσης, ἀκούσαντες τὰ συμβεβη
κότα, ἦλθον αὐτοῦ πρὸς τὴν ἐπίσκεψιν. Παραμυθίας
δὲ οὐχ εὑρίσκοντες φάρμακον, διὰ τὴν τῶν κακῶν
ύπερβολὴν, σιωπῇ παρεκαθέζοντο, τῇ προσεδρία τὴν
συμπάθειαν ἐπιδεικνύμενοι. Τοιαύτη μὲν ἡ τοῦ δευτ
τέρου κεφαλαίου δύναμις, ἑξῆς δὲ τὰ ῥητὰ προθετέον,
καὶ κατίσχνως ἐξεταστέον.

D

p

• Καὶ εἶπεν ὁ Κύριος τῷ διαβόλῳ· Πόθεν σὺ Έρχη; »

VARIA LECTIONES.

4 γρ. ἀναμπής.

2

Τώρα ὁ Θεὸς, ὅπως αἰσχυνθεὶς διεπονεῖτο ὁ Σατα Α νᾶς· ὅταν δὲ ἐπερωτῶν ἴδῃ ἀγνωμονοῦντα, τότε ἐλέγχει κακουργοῦντα, ὡς ἤλεγξε τὸν Κάϊν. Ἔγνων σε, φησὶν, ἀπὸ ποίας ἐπανῆλθες δεινοτάτης δραμα τουργίας, ήττηθεὶς μὲν καὶ ἐγκαλυπτόμενος, πρὸς ἑτέραν δὲ παρασκευαζόμενος μηχανήν. Οὕτως αὐτὸν ἐπερωτῶν ἐλέγχει τὸ τῆς μανίας ἀκάθεκτον, καὶ τῆς ἐπιχειρήσεως τὸ πικρότατον.

« Τότε εἶπεν ὁ διάβολος ἐνώπιον τοῦ Κυρίου, Δια πορευθεὶς τὴν ὑπ' οὐρανὸν, καὶ ἐμπεριπατήσας τὴν σύμπασαν, πάρειμι.

Οὐκ οἶδε μετριοφρονεῖν ὁ τῆς ὑπερηφανίας διδάσκαλος, πανταχοῦ δὲ τὸν ἀπάνθρωπον ἐνδείκνυται τρόπον. Ταύτη τοι καὶ νῦν τὴν ἑαυτοῦ καταμηνύει περίοδον, καὶ τὴν πρὸς πάντας ἀνθρώπους ἀπέχθειαν, καὶ εἶχα τινὸς προκαλύμματος τὸ τῆς κακίας ἄστα· τον παραδηλοί, μὴ δυνάμενος ήρεμεῖν.

« Σὺ δὲ εἶπας ὑπάρχοντα αὐτοῦ διακευῆς ἀπολέ

σαι.

Τινὲς δὲ, σὺ εἶπας διακενῆς, φασί, τουτέστι, μάτην ἐλογίσω, ὡς ἐὰν ἀφαιρεθῇ τὰ ὑπάρχοντα, εἰς βλασφημίαν ἐκφέρεται · διακενῆς δὲ νοοῦσιν ἀπολέσαι, ἐπεὶ διὰ ἁμαρτίας ἀπώλοντο τὰ τοῦ Ἰώβ, ἢ ὅτι οὐκ εἰς εὐποιΐας δεδαπάνηντο.

• Υπολαβὼν δὲ ὁ διάβολος, εἶπε τῷ Κυρίῳ, δέρμα ὑπὲρ δέρματος, ὅτα ὑπάρχει ἀνθρώπῳ, ὑπὲρ τῆς ψυ χῆς αὐτοῦ ἐκτίσει. ο

Σκόπει δὲ ὧδε πρῶτον, ἐν πενίᾳ καὶ ἀπαιδίᾳ γυμ νασθέντος τοῦ δικαίου, καὶ τὴν ἄκραν φιλοσοφίαν ἐπιδειξαμένου, ἐφ ̓ οἷς οὐ μόνον οὐκ ἐδυσφήμησεν, ἀλλὰ καὶ εὐχαριστηρίους φωνὰς ἀνέπεμψεν. Οἱ μὲν ἅγιοι συνέχαιρον ἄγγελοι τῇ νίκῃ· ὁ δὲ διάβολος δι επρίετο τοὺς ὀδόντας, καὶ δευτέρας πείρας ἐξουσίαν ἐζήτει κατ' αὐτοῦ λαβεῖν. Ο δὲ ἀγαθὸς Θεὸς, καὶ τοὺς ἑαυτοῦ δοξάζων γνησίους θεράποντας, υπερεθίζει τὸ θηρίον, ἵνα καὶ μᾶλλον καταισχυνθῇ, καὶ πολλοῖς ἐγκωμίοις στεφανοῖ τὸν δίκαιον, ὡς τὴν φυ σικὴν ἀλήθειαν διαφυλάξαντα, καὶ οὐδεμίαν ὑπομεί. ναντα διαστροφὴν ἐκ τῶν συμφορῶν. Ἔτι γάρ, φησί, τῆς αὐτῆς ἀκακίας ἔχεται, μηδεμίαν ὑπομείνας βλάβην · σὺ δὲ ἐμεγαλαύχεις διακενῆς, ἀντὶ τοῦ, ἀκαίρως ἐφλυάρεις, λέγων, Ἐὰν ἀπολέσῃ τὰ ὑπάρχον. τα, δυσφημεί. Κατανόει δὲ ἐντεῦθεν, ὡς ὁ μὲν Θεός, προγνώστης ῶν, καὶ εἰδὼς τὸ ἐκβησόμενον, καὶ ὅτι μέγας Ἰὼβ οὐκ ἂν ἀπρεπές τι φθέγξαιτό ποτε, ἐπέτρεψε τὴν κατὰ τοῦ δικαίου πάλην · ὁ δὲ διάβολος, οὔτε τὸ μέλλον οἶδεν, οὔτε τὰ ἐν ἡμετέρᾳ καρδία για νώσκει· διὸ καὶ ἀγνοῶν ὅτι ἡττηθήσεται, ἐλήρει λέγων, ἢ μὴν εἰς πρόσωπόν σε εὐλογήσει· καὶ αὖθις, νικήσειν οἰόμενος, τὴν εἰς τὸ δέρμα τοῦ δικαίου πεῖραν ἐξαιτεῖ, καί φησι, δέρμα ὑπὲρ δέρ ματος πάντα ὅσα ὑπάρχει ἀνθρώπῳ, ὑπὲρ τῆς ψυχῆς αὐτοῦ ἐκτίσει. Ο δὲ Σύμμαχος· χρῶτα

• Ισ. δυσφημήσει.

B

C

[ocr errors]

Vidit Deus, quemadmodum Satanas pudore suffusus moleste ferret: cum vero interrogando improbe se gerentem animadverteret, tum flagitium ejus coarguit, prout Cainum increpaverat. Haud me fugit, inquit, a quanam et quam funesta tragoedia redeas, vietus quidem, et pudibundus, et quod aliud artificium animo verses ac moliaris. Ita vel ipsa interrogatione, bacchantem illius refutat insaniami, conatusque refellit immanitatem.

Tane dixit diabolus in conspectu Donini : Postquam peragravi eam quæ sub caelo, et obambulavi universam, adsum.

Superbiæ magister moderate se gerere nescit; in omni loco morum crudelitatem testatur, Hic quoque circuitionem illam suam, et adversus cunctos mortales inimicitias, haud dissimulat; et quoniam quietis ac cessationis est impatiens, aperte et sine involucro, improbitatis inconstantiam osten.dit.

VERS. 3. Tu vero dixisti substantiam ejus frustra perdere.

Nonnulli autem, tu diristi sine causa, aiunt, scilicet temere ac frustra ratiocinatus es, si ei res fuerit adempta, animum ad maledicta convertet: iidemque illud, frustra perdere, intelligunt, ac si Jobo bona propter peccata adempta fuerint, vel quia in bonos et pios usus non erogarentur.

VERS. 4. Suscipiens autem diabolus, dixit Domino : Pellem pro pelle, quæcunque sunt homini, pro anima sua pendet. ›

Hoc loco primum considera summam justi viri aquanimitatem, qui, cum egestate orbitateque exerceretur, non modo ab omni impio verbo abstinuit, sed voces etiam grati animi indices protulit. Sancti quidem angeli victoriæ congratulabantur: diabolus autem dentibus stridebat, regatque ut vires cjus denuo experiundi venia sibi concedatur. Ac Deus (que ejus est benignitas), cum eos qui sibi ex animo famulantur, gloria insignes reddere statuit, belluam lacessit atque irritat, ut pudore suffundatur vehementius, nrultisque encomiis justum exornet, ut qui naturalem veritatem conservarit, nullamque ex calamitatibus perversitatem contraxerit. Adhuc, inquit, innocentiam suam retinet, nullo accepto damno : tu vero inani jactatione gloriabaris, id est, importune nugabaris, cum diceres: Si bona amiserit, ad maledicta confugiet. Contemplare hic, quemadmodum Deus, qui antea prospexeral, cognoveratque eventum, sciebatque magnum Jobum nihil præter decorum locuturum, adversus justum luctæ potestatem adversario dederit. Diabolus vero neque rerum futurarum eventum, neque ea quæ in cordibus nostris sunt, novit : quare se victum iri in certamine ignorans, delirando dixit, certe in faciem te benedicet: ac rursus, de victoria bene sperans, ut pelli justi periculum fa

VARIE LECTIONES.

cesseret, obnixe contendit, dicitque, pellem pro A ὑπὲρ χρωτὸς, καὶ πάντα ὅσα ἔχει, προήσεται ὑπὲρ

pelle, omnia quæcunque sunt homini, pro animu sua pendet. Symmachus vcro, cutem pro cute, et omnia quacunque habet, projiciet pro anima sua. Convictus humani generis hostis, etiam hic rursus impudenter se gerit, ac dicit, Nil magnum si, cum aliorum corpora paterentur, non blasphe mavit; veritus enim est ne te iracundia inflammaret, suoque corpore plagam exciperet; id enim vult, cum dicit, pellem pro pelle: fit etiam sæpenumero, ut quis manum pretendat, ne oculus Ledatur, pelleque pro pelle objecta, membro corporis viliori plagam accipiat, ut saluti præstantioris consulat. Quid igitur mirum, si opes projecerit? cum saepenumero etiam corpus pro corpore profundamus, ictumque aut oculo, aut capiti forte intentatum, objecta manu repellamus, ut pars corporis nobilior, et periculis magis obnoxia, sit incolumis, ac pro salute nostra tuenda, divitias omnes alacri animo prodigamus. Licet etiam aliter verba illa intelligere, ut justi famam et gloriam apud Deum scelestus elevaret, pellem, inquit, pro pelle, dedit, id est, cum leviter læsus sit, levem quoque est laudem consecutus; neque rem magnam præstat homo, si facultates contemnat, ut ipse a damno immunis sit illud enim, pro anima sua, pro, seipso, dixit.

VERS. 5. • Alioquin autem miitens manum tuam, tange ossa ejus, et carnes ejus; certe in faciem te benedicet.

B

5

G

τῆς ψυχῆς αὐτοῦ. Ἐλεγχθεὶς ὁ μισάνθρωπος, κάνε ταῦθα πάλιν ἀναισχυντεῖ, καί φησιν, οὐδὲν μέγα, εἰ ἀλλοτρίων σωμάτων πεπονθότων, οὐκ ἐδυσφήμησε, δεδοικώς μή σε παροργίσῃ, καὶ κατὰ τοῦ ἰδίου σώ ματος ἐνέγκῃ τὴν πληγήν “ τοῦτο γάρ ἐστιν ὁ λέγει, δέρμα ὑπὲρ δέρματος· καὶ γὰρ πολλάκις τις, ἵνα μὴ εἰς ὀφθαλμὸν βλαβῇ, τὴν χεῖρα προτείνει, καὶ εἰς τὸ ἧττον τίμιον μέλος δέχεται τὴν πληγὴν, δέρμα ὑπὲρ δέρματος προϊσχόμενος, ἵνα σώσῃ τὸ καιριώτερον. Τί οὖν θαυμαστὸν, εἰ τὰ ὑπάρχοντα προήκατο; ὁπότε καὶ σῶμα ὑπὲρ σώματος πολλάκις προϊέμεθα, καὶ πληγῆς φερομένης τυχὸν κατὰ τοῦ ὀφθαλμοῦ, ἢ τῆς κεφαλῆς, τὴν χεῖρα ἀντιθέντες, τὸ καιριώτερον μέρος τῆς πληγῆς ἀπηλλάξαμεν, καὶ ἅπαντα δὲ τὸν πλοῦτον ἑτοίμως προτείνομεν, ὑπὲρ τῆς ἑαυτῶν σωτηρίας. Ἔστι δὲ καὶ ἄλλως νοεῖν τὸ ῥητόν· ἐξευτελίζων τὴν τοῦ δικαίου πρὸς Θεὸν εὐφη μίαν ὁ πονηρὸς, δέρμα, φησίν, ὑπὲρ δέρματος δέ δωκε, τουτέστιν, εἰς ὀλίγα βλαβείς, ὀλίγον τινὰ εὐφημίαν προσήγαγε · καὶ οὐδὲν μέγα, εἰ τῶν ὑπαρ χόντων ἄνθρωπος καταφρονῇ, ἵνα αὐτὸς μὴ βλαβῇ· τὸ γὰρ, τῆς ψυχῆς αὐτοῦ, ἀντὶ τοῦ, ἑαυτοῦ, εἴρη

κεν.

• Οὐ μὴν δὲ ἀλλὰ ἀποστείλας τὴν χεῖρά σου, ἅψαι τῶν ὀστῶν αὐτοῦ καὶ τῶν σαρκῶν αὐτοῦ· ἦ μὴν εἰς πρόσωπόν σε εύλογήσει. »

Ολυμπιοδώρου καὶ Χρυσοστόμου. Ὡμὲν τὸ θηρίον καὶ ἀναίσχυντον· οὐ γὰρ ἀνέχεται, μόνον τῶν ἡμετέρων εμφορηθῆναι σαρκῶν, ἀλλὰ καὶ μέχρις ὀστῶν καὶ μυελῶν διελθεῖν βούλεται· οὐκ ἀπορεῖ που νηρίας, εὑρίσκει πάλιν ἐπίνοιαν. Οὐδὲν, φησί, μέγα, εἰ ἀπώλεσε κτήματα, ἡδέως πάντων καταφρονήσας, ἵνα ἑαυτὸν σώσῃ. ̓Αλλὰ μὴν [τί τοῦτο;] εἰ τὴν ψυχὴν οὐ δίδως λαβεῖν ; Τοῦτο γὰρ ἐνέφηνε ζητῶν διὰ τοῦ λέγειν, Πάντα ὑπὲρ τῆς αὐτοῦ ψυχῆς ἐκτίσει· τὸ γοῦν σῶμα πλῆξον. Διὰ τί δὲ μὴ ἐξ ἀρχῆς τοῦτο ᾔτησεν; ἐλογίσατο ὅτι εἰ συμβῇ αὐτὸν ἡττηθῆναι, βέλτιον ἀπὸ τῶν ἐλαττόνων τὴν νίκην ἐνεγκεῖν· εἰ δὲ μὴ, ἀπὸ τοῦ σώματος περιέσομαι [ἴσ. περιέσεσθαι ]. Οὐ πολλοῦ λόγου, φησί, τὰ χρήματα τοῖς ἀνθρώποις, ὑπὲρ γὰρ σωτηρίας τῆς οἰκείας ψυχῆς ἅπαντα διδ

Olympiodori et Chrysostomi. Truculenta est atque impudens bellua; neque enim satis habet, nostris tantum carnibus saturari, nisi in medullas etiam et ossa pervadat; improbitate non caret, novum commentum excogitat. Res, inquit, levis momenti est, si bona amiserit, omniaque libenter contempserit, ut saluti suæ consuleret : verum quid hoc est, si in cjus animam potestatem non concesseris ? Atque hoc ipsum is postulare videbatur, cum diceret: Omnia pro anima sua pendet; corpori ergo plagam infige. Sed quamobrem id non rogavit initio? nimirum, quia sccum ipse cogitabat, si forte contigisset victum illum discedere, e rebus pusillis, illustriorem se victoriam reportaturum ; sin secus, in corporis lucta se fore superiorem. Haud magni, inquit, bonorum possessio æstimatur D ασιν. Οὐχ ἁπλῶς δὲ, τῶν σαρκῶν, εἶπεν, ἅψαι, ab hominibus; cuncta enim pro vitæ suæ salute largiuntur. Neque simpliciter tantum dixit, carnes tange, sed malum altius etiam penetrare voluit, tanta cum improbitate loquitur. Hinc etiam perspicitur nullam antiqui draconis esse in nos potestatem, nisi detur a Deo, et quidem propter arcanam suam erga nos providentiam. Ac licet, permittente Deo, homini possit vitam adimere, malum tamen inferre nequit, sed a Deo veniam flagitat. Novit enim quamvis ipse lapsus sit, se nihil adversus quempiam posse, nisi Deus permittat; qua

ἀλλ ̓ ὥστε καὶ ἔνδοθεν τεχθῆναι [ἔσ. τεθῆναι ] τὸ και κέν, οὕτω μετὰ πονηρίας διαλέγεται. Δείκνυται δὲ καὶ ἐντεῦθεν, ὡς οὐδεμίαν ἔχει καθ' ἡμῶν ἐξουσίαν ὁ ἀρχαῖος δράκων, εἰ μὴ ὑπὸ Θεοῦ συγχωρηθῇ, κατὰ τὰς ἀῤῥήτους αὐτοῦ περὶ ἡμᾶς οἰκονομίας, καὶ ὡς ἀνελεῖν μὲν ἄνθρωπον δύναται, εἰ λάβοι συγχώρησιν, κακὸν δὲ ποιῆσαι οὐ δύναται, παρὰ Θεοῦ δὲ ἐξαιτεῖ. Οἶδε γὰρ εἰ καὶ ἔπεσεν, ὅτι, εἰ μὴ Θεὸς ἐπιτρέψει, οὐδὲν αὐτὸς κατά τινος δύναται, τῆς ἐπιτροπῆς οὕτω νοουμένης, ὅτι σοφῶς γίνεται, ἅτε παρὰ Θεοῦ γινομένης. "Ο δὲ λέγει, τοιοῦτόν ἐστι, Περίελε αὐτοῦ τὴν

VARIA LECTIONES.

• ἴσ. ἀπαλλάττομεν.

« PreviousContinue »