Pompeii quem non delaffavere legentem? Primus ego intactas acies, gracilemque tubarum Carmine depingam fonitum, nova caftra fecutus ; Exiguofque canam pugiles, Gruibufque malignos Heroas, nigrifque ruentem è nubibus hoftem. Qua folis tepet ortu, primitiifque diei India læta rubet, medium inter inhospita faxa (Per placidam vallem, et paucis acceffa vireta) Pygmæum quondam fteterat, dum fata finebant, Imperium. Hinc varias vitam excoluere per artes Seduli, et affiduo fervebant arva popello. Nunc fi quis dura evadat per faxa viator, Defertofque lares, et valles offibus albas Exiguis videt, et veftigia parva ftupefcit. Defolata tenet victrix impune volucris Regna, et fecuro crepitat Grus improba nido. Non fic, dum multos ftetit infuperabilis annos Parvula progenies; tum, fi quis cominus ales Congredi, et immixtæ auderet fe credere pugnæ, Miles atrox aderat, fumptifque feroculus armis, Sternit humi volucrem moribundam, humerifque reportat Ingentem prædam; cæfoque epulatur in hofte.
Sæpe improvifas mactabat, fæpe juvabat
Diripere aut nidum, aut ulcifci in prole parentem. Nempe larem quoties multa conftruxerat arte, Aut uteri pofuiffet onus, volucremque futuram; Continuo vultu fpirans immane minaci Omnia vaftaret miles, foetufque necaret
Immeritos, vitamque abrumperet imperfectam, Cum tepido nondum maturuit hoftis in ovo. Hinc caufæ irarum, bella hinc, fatalia bella, Atque acies letho intente, volucrumque virumque Commiffae ftrages, confufaque mortis imago. Non tantos motus, nec tam memorabile bellum, Mæonius quondam fublimi carmine vates Lufit; ubi totam ftrepituque armifque paludem Mifcuit: hic (vifu miferabile!) corpora murum Sparfa jacent juncis transfixa, hic gutture rauco Rana dolet, pedibufque abfciffo poplite ternis Reptat humi, folitis nec fefe faltibus effert. Jamque dies Pygmæo aderat, quo tempore cæfi Poenituit fœtus, intactaque maluit ova.
Nam fuper his accenfa graves exarfit in iras
Grus ftomachans; omnefque fimul, quas Strymonis unda, Aut ftagnum Mareotidis, imi aut uda Caystri Prata tenent, adfunt; Scythicaque excita palude, Et conjurato volucris defcendit ab Iftro, Stragefque immensas et vulnera cogitat abfens, Exacuitque ungues ictum meditata futurum, Et roftrum parat acre, fugæque accommodat alas. Tantus amor belli, et vindicta arrecta cupido. Ergo ubi ver nactus proprium, fufpenfus in alto Aëre concuffis exercitus obftrepit alis,
Terræque immenfos tractus, femotaque longe
Æquora defpiciunt, Boreamque et nubila tranant Innumeri: crebro circum ingens fluctuat æther
Flamine, et affiduus mifcet cœlum omne tumultus.
Nec minor in terris motus, dum bella faceffit Impiger, inftituitque agmen, firmatque phalangas, Et furit arreptis animofus homuncio telis: Donec turma duas compofta excurrat in alas, Ordinibufque frequens, et marte inftructa perito. Jamque acies inter medias fefe arduus infert Pygmeadum ductor, qui majeftate verendus Inceffuque gravis reliquos fupereminet omnes Mole gigantea, mediamque affurgit in ulnam. Torvior afpectu (hoftilis nam infculpferat unguis. Ore cicatrices) vultuque oftentat honesta Roftrorum figna, et crudos in pectore morfus. Immortali odio, æternifque exercuit iris Alituum gentem, non illum impune volucris Aut ore, aut pedibus peteret confifus aduncis. Fatalem quoties Gruibus diftrinxerat enfem, Truncavitque alas, celerique fugam abftulit hofti! Quot fecit ftrages! quæ nudis funera pullis Intulit, heu quoties implevit Strymona fletu!
Jamque procul fonus auditur, piceamque volantum Profpectant nubem bellumque hoftefque ferentem. Crebrefcit tandem, atque oculis fe plurimus offert Ordinibus ftructus variis exercitus ingens Alituum, motifque eventilat aëra pennis. Turba polum replet, fpecieque immanis obumbrat Agmina Pygmæorum, et denfa in nubibus hæret : Nunc denfa, at patriis mox reddita rarior oris.
Belli ardent ftudio Pygmæi, et lumine fævoj Sufpiciunt hoftem; nec longum tempus, et ingens Turba Gruum horrifico fefe fuper agmina lapfu Præcipitat gravis, et bellum fperantibus infert : Fit fragor; avulfæ volitant circum aerà plumæ. Mox defeffa iterum levibus fefe eripit alis, Et vires reparata iterum petit impete terras. Armorum pendet fortuna: hic fixa volucris Cufpide, fanguineo fefe furibunda rotatu
Torquet agens circum, roftrumque intendit in hoftem Imbelle, et curvos in morte recolligit ungues.
Pygmæi hic ftillat lentus de vulnere fanguis,
Singultufque ciet crebros, pedibufque pufillis
Tundit humum, et moriens unguem execratur acutum. Æftuat omne folum ftrepitu, tepidoque rubefcit Sanguine, fparguntur gladii, fparguntur et alæ, Unguefque et digiti, commiftaque roftra lacertis. Pygmeadum fævit, mediifque in millibus ardet Ductor, quem late hinc atque hinc pereuntia cingunt Corpora fufa Gruum; mediaque in morte vagatur, Nec plaufu alarum, nec roftri concidit itu. Ille Gruum terror, illum denfiffima circum Mifcetur pugna, et bellum omne laborat in uno: Cum, fubito appulfus (fic Di voluere) tumultu Ex inopino ingens et formidabilis Ales Comprendit pedibus pugnantem; et (trifte relatu) Suftulit in cœlum; bellator ab unguibus hæret Pendulus, agglomerat ftrepitu globus undique denfus
Alituum; fruftra Pygmæi lumine mosto Regem inter nubes lugent, folitoque minorem Heroem afpiciunt Gruibus plaudentibus escam. Jamque recrudefcit bellum, Grus defuper urget Pygmæum roftro, atque hoftem petit ardua morfu ; Tum fugit alta volans; is furfum brachia jactat Vulneris impatiens, et inanes fævit in auras. Talis erat belli facies, cum Pelion ingens Mitteret in cœlum Briareus, folioque Tonantem Præcipitem excuteret; fparguntur in æthere toto Fulminaque fcopulique: flagrantia tela deorfum Torquentur Jovis acta manu, dum vasta Gigantum Corpora fufa jacent, femiuftaque fulphure fumant. Viribus abfumptis penitus Pygmeïa tandem Agmina languefcunt; ergo pars vertere terga Horribili perculfa metu, pars tollere vocem Exiguam; late populus Cubitalis oberrat. Inftant a tergo volucres, lacerantque trahuntque Immites, certæ gentem extirpare nefandam.
Sic Pygmæa domus multos dominata per annos, Tot bellis defun&ta, Gruum tot læta triumphis, Funditus interiit: Nempe exitus omnia tandem Certus Regna manet, funt certi denique fines, Quos ultra tranfire nefas: fic corruit olim Affyriæ Imperium, fic magnæ Perfidis imis Sedibus everfum eft, et majus utroque Latinum. Elyfii valles nunc agmine luftrat inani,
Et veterum Heroum mifcetur grandibus umbris
« PreviousContinue » |