πτύξασα μαργαρίτην, δι' οὗ τῆς προγονικῆς πτωχείας A suaveolentia domum construxisset. Ave, quæ ca B lestem margaritam nobis reclusisti, qua sumus ab avita egestate liberati. Ave, per quam, ad melioris mundi reparationem, humano generi undis obruto, semen salutis conservatum fuit. Ave, virga, qua assumpta, secundus Moses, seu potius veteri illo senior, Dominusque, cum persecutores submergit, tum eos salvat, quos labor luti et laterum peccati altriverat. Ave, paradise, cujus alli fructu, adnatam letbalem rubiginem abjecimus, et ad floridam seniíque expertem formam traducti sumus. Libetne permittas, o immaculata Sponsa, ut ad pertexenda tua præconia iis abutamur, quæ Paler, velut nuptiarum tuarum arrhabonem, per Spiritus sancti interpretes ac internuntios, donavit? ἀπηλλάγημεν. Χαῖρε, δι' ἧς εἰς ἀμείνονος ἀνανέωσιν κόσμου τοῦ γένους κατακλυζομένου σπέρμα σωτηρίας διετηρήθη. Χαῖρε, ῥάβδος, ἧς ἐπειλημμένος ὁ δεύτέρος Μωσής, μᾶλλον δὲ τοῦ παλαιοῦ πρεσβύτερος καὶ δεσπότης, βυθίζει μὲν τοὺς διώκοντας, σώζει δὲ τοὺς τῷ πηλῷ καὶ πλίνθῳ τῆς ἁμαρτίας τετραχωμένους. Χαῖρε, παράδεισε, οὗ τῷ καρπῷ τραφέντες, τὸν προσφυέντα ἡμῖν φθοροποιὸν τὸν ἀνεπτύσαμεν, πρὸς ἀνθηρὰν δὲ καὶ ἀγήρω ἰδέαν μετεποιήθημεν. Βουληθείης ἂν ἡμῖν ἐπιτρέπειν, ἄμωμε Νύμφη, τῶν σῶν μνήστρων, ἃ ὁ Πατὴρ διὰ τῶν ὑποφητῶν τοῦ Πνεύματος ἐχαρίσατο, εἰς ἐργασίαν τῆς εὐφημίας λαθόντας ἀποχρήσασθαι ; Καὶ ἔστιν, καὶ ἐπιτρέπει. Χαῖρε, διὰ τοῦτο βοῶμεν, ὦ βάτε, δι' ἧς τὸ ὑπερουράνιον ἐδηλοῦτο μυστήριον, ὅτιπερ τὸ ἄστεκτον τῆς Β Licet utique, permittitque. Salve, igitur clamemuls, Θεότητος πῦρ τῆς ἀνθρωπίνης ὕλης ἐπειλημμένον, τοῦ μὲν φωτὸς ἐνήσει τὴν μετοχήν· οὐ καταφλέξει δὲ, οὐδ ̓ ἀφανιεῖ περιδεδραγμένην τὴν φύσιν τῆς Θεότητος τῇ φλογί. Χαῖρε, λυχνία, ἐξ ἧς τὸ ἀπαύγασμα τοῦ Πατρὸς λάμψαν, ἀνιερούμενον τὸν κόσμον εἰς ναὸν τῷ Γεννήτορι, φέγγει τῆς ἑαυτοῦ κατελάμπρυνε ἐπιγνώσεως. Χαῖρε, ἀκρότομε, ἐξ ἧς ὁ χειμάρρους τῆς ζωῆς ἀναβλύσας, τοὺς ὅσον οὔπω δίψει σωτηρίας τεθνήξεσθαι μέλλοντας, οὐ μόνον τῇ ζωηφέρῳ πόσει ἀνεβιώσατο, ἀλλὰ καὶ πάντα ῥύπον ὃν ἐκ πορείας τῶν παθῶν προσετρίψαντο, ἔδωκεν ἀπολούσασθαι. Χαῖρε, νεφέλη, ἧς ἀνατείλας ὁ τῆς δια καιοσύνης ἥλιος, τῆς ἀπιστίας τὸν ζόφον εἰς πάντα κεχυμένον τὰ πέρατα, ἐξηφάνισε, φῶς ἀνασχών θεο γνωσίας, οἷς εἰς ἀντίληψιν θείου φωτὸς τὸ ὄμμα οὐκ ἀτονεῖ. Ετι μὲν οὖν σοι τῇ ὀσφύι θαλαμευομένῃ ὁ σοὶ ἐβόα προπάτωρ· "Ακουσον, θύγατερ, καὶ ἴδε, καὶ κλῖνον τὸ οὖς σου, καὶ ἐπιλάθου τοῦ λαοῦ σου, καὶ τοῦ οἴκου τοῦ πατρός σου. "Ηκουσας ὄντως, ἡ σοφή θυγάτηρ, τοῦ παρεγγέλματος, καὶ ἐπελάθου τοῦ λαοῦ σου, καὶ κλήρου, καὶ οἴκου πα τρώου· κλήρου ἐκείνου, ἂν ἡ προμήτωρ Εύα, ὅλῳ τῷ γένει διένειμε, τὸν μυρίον τῶν παθῶν φόρτον κληροδοτήσασα. Οὐδὲν τούτων οὐ μὲν οὖν εἰς οἶκον ἠγάγου τὸν σόν. Διὰ τοῦτο ὁ Βασιλεὺς ἡγάσθη σε τῆς ψυχικῆς εὐπρεπείας, καὶ Νύμφην ἐξελέξατο. num ac affectionum cumulo velut hæreditario jure tulisti: propterea Rex, tuam animi pulchritudinem C Διὰ τοῦτό σοι νῦν οἷα Βασιλίδι λειτουργοῦμεν, καὶ D τῷ προσώπῳ σου λιτανεύομεν, τὴν σὴν δόξαν καταπλουτούμενοι. Ἰδού σε πᾶσαι γενεαὶ, κατὰ τὴν σὴν προαναφώνησιν, μακαρίζουσιν. Ἐποίησε γάρ σοι μεγαλεῖα ὁ δυνατὸς, ἐκ σοῦ ὡς ἐν παραπετάσματι τῇ σαρκὶ προελθών, καὶ καθελών δυνάστας, καὶ ἀνυψώσας τοὺς ταπεινούς. Ἐποίησέ σοι μεγαλεῖα, οὐκ ἐν γενεαῖς μόνον ἀνθρώπων, ἀλλὰ καὶ ἐν οὐρανοῖς τὴν σὴν δόξαν ἀναστηλώσας. Ηδη γὰρ ἤδη καὶ δήμας ἀγγέλων ἐπέραστόν ἐστι σοὶ προσάγειν τὴν αἴνεσιν· καὶ μακαρίζουσί σε ὡς Βασιλέως Μητέρα, τὸ σοὶ λειτουργεῖν ἀντὶ παντὸς τιθέμενοι, ὡς τῆς o rube 26, per quem cœlis altius declarabatur Ea de causa nunc tibi tanquam Reginæ ministramus, tuoque vultui supplicamus, tuæ gloriæ divitias abunde consecuti. Ecce omnes generationes, ut prædixisti ", te beatam prædicant. Fecit enim tibi magna qui potens est, ex te carne, quasi velo tectus prodiens, deponensque potentes, atque exaltans humiles. Fecit tibi magna, nedum in generationibus hominum, sed et in cœlis gloriæ tuæ titulum erigens. Jam enim, jam angelorum ipsis populis dulce est, ut tibi offe rant laudem, atque ut Regis Matrem, beatam prædicant; nihilque potius habent quam ut tibi 29 Luc. 11, 48 seqq. 30 Exod. 11, 2. 17 Exod. xvII, 5. 18 Psal. XLIV, 2. inserviant, cui impensum obsequium ad filium Α σῆς θεραπείας διαβαινούσης πρὸς τὸν Υἱόν. Εὐλο transire compertum habeant. Benedicunt te solam benedictam, cujus dulci partu amarus inobedientiæ partus abolitus est, nempe maledictio. Benedicunt te, utpote hominum amantissimi, qui hominem videant, fraude a beatitudinis illa sublimitate dejectum, nedum ad eamdem revocatum, sed et divino solio donatum. Ut quid vero quis tuæ conetur gloriæ magnitudinem metiri? Facilius arbitror cœli sidera, quam eain oratione complecti. At, o virgo et mater, quæ sola cœlestibus his opibus affluis; quæ dicenda suggessisti, ea et diximus. Nihil enim meum; sed et lingua, et oratio, et regnum, ac si quid aliud est, id omne tuæ curæ ac benevolentiæ mu nus duco. Quare tua tibi vindicans, nunc quidem largire, ut gregem tuum ad salutis pascua dirigam ne inscitia muneris regendi (vides enim quantulus ego sim) noxia aliqua fera in gregem insiliat, neque ulli ex meis, vel tuis potius gregalibus ullum animæ periculum accidat; sed nunc quidem, tum novum me pastorem, tumn gregem, universis insidiis superiores gubernaveris, exque mundo hoc migrantes ad immortalitatis illas mansiones duxeris, ut et illic tuis fruamur præsidiis, gratia ac humanitate primogeniti Filii tui Domini nostri Jesu, cui gloria in sæcula sæculorum. Amen. ORATIO IV. B Β Quando intemerata invectus nube, senilibus mr. G nibus, gloriæ Sol in templum umbratile com· migrans ingressus est (6). (Combris. loc. Christi solemnem honoramus diem, qui universis bene honorari auctor fuit. Sacram Christi celebritatem agimus, per quem profanis celebritalibus exstinctis, exorta sunt sacra celebritates. Exorto lumine in spelunca, præsentemque lolie lucis radiis illustrante diem, collatemur. Rursus enim is cujus beneficio, qui in tribulationis tenebris sedebamus, exsultationis aspeximus lumen, lætæ festivitatis jucunditaten prætendit non ita ut e spelunca effulgeat, sed ut tanquam nube, Virgine matre velatur, ac paternam ingrediatur domum. Qui prius hominis matrem terram verbo edidisset, sibi ipse matrem D condens, naturæ innovavit leges; qua nimirum ratione processit e vulva, nulla semente feta, quod abhorret a lege: nunc autem pro communis ratione legis eorum quorum cx semine carnem assumpsit, qui legem in monte Sina scripsisset, tanquam legis reus, legis constitutionem adimplet: ipse, inquam, gloria Israel, ac lumen gentium. Gentes universe, laudate; ecce enim Deus puer factus est, ac sub lege vivit, ut tum iis qui sub γοῦσί σε τὴν μόνην εὐλογημένην, ἧς τῷ γλυκεῖ τόκῳ ΛΟΓΟΣ Δ'. "Οτε νεφέλης ἀχράντου ἐποχούμενος, πρεσβυτι Χριστοῦ ἑορτὴν τιμῶμεν, τοῦ καλῶς ἅπασι τιμήσθαι διαιτήσαντος. Χριστοῦ ἱερὰν τελοῦμεν πανήγυριν, δι' οὗ ἀπεσβέσθησαν ἀνίεροι τελεταί, καὶ παν ηγύρεις ἀνίσχον αἱ ἱεραί. Τοῦ ἐν σπηλαίῳ φωτὸς ἀνατείλαντος, καὶ νῦν τὴν παροῦσαν ἡμέραν κατα πυρσεύσαντος, φαιδρυνώμεθα. Πάλιν γὰρ, ὁ δι' οὗ οἱ ἐν θλίψεως καθήμενοι σκότει, φῶς ἀγαλλιάσεως εἴδομεν, ἑορτῶν ἀνίσχει φαιδρότητα· οὐκ ἀπὸ σπη λαίου ἐκλάμπων, ἀλλ ̓ οἷα νεφέλη, Παρθένω μητρί ἐποχούμενος· ἀλλὰ πρὸς οἶκον εἰσελαύνων πατρῷον. Πρότερον ὁ γῆν τὴν ἀνθρώπου μητέρα τῷ ῥήματι ἀποτετοκὼς, μητέρα ἑαυτῷ ποιησάμενος, νόμους καινοτόμει φύσεως, μήτρας ἀνθ' ὧν ἀσπόρου, τὸ τοῦ νόμου ἀλλότριον, προελήλυθε· νῦν δὲ κατὰ νόμον κοινὸν, ὧν ἐκ τοῦ σπέρματος σάρκα προσέλαβεν, ὁ τοῦτον ἐν Σιναίῳ γράψας, ὠφείλων αὐτῷ, τὴν ἐκείνου διάταξιν ἐκπληροί· ἡ δόξα τοῦ Ἰσραήλ, τὸ φῶς τῶν ἐθνῶν. Πάντα τὰ ἔθνη, αἰνέσατε· ἰδοὺ γὰρ Θεὸς παιδίον ἐγένετο, καὶ πολιτεύεται ὑπὸ νόμον, ἵνα καὶ τοῖς ἐν νόμῳ βοηθήσῃ, τὸ ἐλλεῖπον ἐκείνῳ ἀναπλη ρῶν, καὶ τοῖς ἀνόμως ἔθνεσι πολιτευομένοις, τὸν πλοῦτον γνωρίσῃ τῆς οἰκείας χρηστότητος. ΝΟΤΑ. (6) Habemus ex regia gaza luculentissimam, partim festivam, partim polemicam, ac qua Filii ac Verbi divinitatem in humilitate, qua se legi subje cit, præcipue vindicet. Opus certe elegans, ac pium dignumque ut tandem aliquando juris publici fiat. lege, auxilietur, adimplens legis defectum, tum gentibus sine lege viventibus, bonitatis suæ divi tias ostendat. Ἐπειδὴ γὰρ ὁ δακτύλῳ Θεοῦ γραφεὶς νόμος, οὐχ Α οἷός τε ἦν διασοβηθέντα τὸν λογισμόν, ἐκ τοῦ πρώτ τως σκατά εἰσηγήσει παρατρέψαντος αὐτὸν, ἐπὶ τὸ σώφρον ἀνενεγκεῖν, οὐδ' ὥσπερ ὄργανον τῆς οἰκείας ἐξεστηκὸς ἁρμονίας πρὸς τὸν ἑαυτοῦ φθόγγον ἁρμό σαι· οὐδ ̓ εὖ τίθεσθαι τὰ οἰκεῖα διδάξαι· ἀλλὰ χειρόνων ὑποθήκαις τὰ προλαβόντα ηὐξάνετο, οὐκ ἀρκου. μένων ἡμῶν τῷ τολμήματι τῆς παρακοῆς, ἀλλ' ὁμοῦ τῇ ἐντολῇ καὶ τὸν Δεσπότην διωσαμένων· καὶ καθα ἀπερ πώλου τὸν χαλινὸν ἐκδακόντος,καὶ κατακρημνών ἀπωλείας ὅλου ῥυέντος τοῦ νοῦ· ἐπεὶ οὖν ὁ θείᾳ χειρὶ γραφεὶς νόμος οὕτως ὡρμηκότα οὐκ εἶχεν ἀναχαιτιεῖν, αὐτὸς ὁ ὑπερούσιος Λόγος, ἡ πάντων ὑποστά τις σοφία, ἐν τῷ πάχει τοῦ πλάσματος, τῷ πλάσματι ὁμιλεῖ· καὶ χρηματίζει νόμος αὐτὸς καὶ παραίνεσις, δι' ἑαυτοῦ τοὺς ἀτάκτους ἐπανορθούμενος· καὶ ὁρα ται ἀλλοιωτῷ ἐν εἴδει ὁ ἀναλλοίωτος τοῦ Πατρὸς χαρακτήρα καὶ μεσιτεύει τῷ Πατρὶ καὶ ἡμῖν, λυθέντος ἐν τῇ σαρκὶ αὐτοῦ, τῆς ἔχθρας τοῦ ἀντιφράγματος. Quia enim Dei digito scripta lex haud satis erat, ut perturbatam rationem ejus malo conatu, qui sinistra primum pervertisset suasione, ad sobrietatem reduceret, utve tanquam organum consonantia amissa ad proprios iterum componeret modos, ac sua probe moderari doceret: quinimo, cum pejorum accessionibus priora increscerent, nec sufficeret inobedientiæ præsumptio; sed abunde una cum mandato, Dominum ipsum repulissemus : mensque pulli instar adeso freno præceps tota in interitum proruisset: quia, inquam, divina manu scripta lex sic precipitem factum animum minime poterat revocare, ac secus inflectere, Verbum ipsum. supersubstantiale, universarum productrix sapientia, in figmenti crasso corpore, figmento consuescit; fitque lex ipsa ac admonitio, ipsum per se incompositos B emendans; atque in mutabili cernitur specie, qui Patris exsistat immutabilis figura; ipsumque inter ac hominum genus sequestrum agit, solvens in carne sua adversam inimicitiarum maceriem. Μὴ φρενοβλαβείτω Ἰουδαῖος, μηδὲ παραπλησίως τοῖς νυκτονόμοις, τὴν ἡμέραν ἀποστρεφέσθω· ἀλλ ̓ ὀφθαλμοῖς φθόνῳ μὴ διαλελυμασμένοις, τὸ λαμπρὸν τῆς θείας ἐνανθρωπήσεως, ἐκ τῶν παρ' αὐτῷ κειμένων ὁράτω. Μηδὲν τὴν ἀλήθειαν "Ελλην διαγελάτω, ὁ τὰ οἰκεῖα αἴσχη θεοποιῶν, καὶ δήμους θεῶν ἐκ παθῶν ἑαυτῷ συνιστῶν. Ἡμῖν γὰρ εἷς Θεός· Πατὴρ, Υἱὸς, καὶ Πνεῦμα ἅγιον· οὐχ ἑνὶ προσώπῳ τῶν ὀνο μάτων κειμένων· ἀλλὰ τρισὶν ἑνουμένοις ταυτότητα φύσεως. Οίμωζέτω γὰρ ὁ τῆς παρανοίας ταύτης πα τὴρ, καὶ τὸ ἐν ἀμείβων ταῖς κλήσεσι πρόσωπον μηδ' c αὐτὸ τοῦτο συνεὶς ὁ ἐμβρόντητος, ὅτι τῇ μιᾷ ὑπου στάσει φιλοτιμούμενος τὰ ὀνόματα, οὐκ εἴασε λέγε σθαι ὁ ἐκάλεσεν· οὐδ ̓ ὅ προσαγορεύει κεῖσθαι δίδωσιν, εἴπερ ἀληθῶς κεῖται τὰ μὴ διαδοχήν προσιέμενα. Πῶς οὖν τὸ ἓν αὐτοῦ πρόσωπον ὀνομάσει Πατέρα, τῇ Υἱοῦ προσηγορίᾳ ἐκείνης ἐξιστάμενον; ἵνα νῦν ἐάτω, πῶς ὅλως ῥηθείη Πατήρ, ἢ πῶς Υἱὸς καλέσοιτο, εἰς τὴν τοῦ Πνεύματος μεθεστώς. Εἷς οὖν Θεὸς ἡμῶν ἐν τρισὶ προσώποις· οὔτε διὰ τὸ τρισσὸν τμήμασιν ἑτεροφυέσι μεριζομένης τῆς ἑνιαίας Θεότητος, οὔτε τῶν προσώπων διὰ τὸ ἑνιαῖον συγχεομένων τῆς φύσ σεως· ἀλλ ̓ ἀεὶ τῶν τριῶν ὄντων, καὶ οὔτε τοῦ Υἱοῦ ἐξ οὐκ ὄντος, οὔτε τοῦ Πνεύματος· ἵνα μὴ ἐλλιπὲς ἂν τὸ θεῖον, ὕστερον ὀφθῇ τὴν ἔνδειαν ἀποθέμενον· ἀλλ' ὁμοῦ τῷ αἰτίῳ Πατρὶ, καὶ τῶν ἐξ ἐκείνου συνόντων D Πατρὸς μὲν καὶ Πνεύματος ἐν τῇ ἑαυτῶν διαμεμε νηκότων ἁπλότητι. Υἱοῦ δὲ, τῇ ἐξ ἡμῶν συντεθειμέ που προσλήψει. Ne Judæus insaniat, antve haud secus ac ulula, seu ejusmodi aliud noctivagum animal, diem aversetur; quin potius nullo oculis livore oblæsis, divine incarnationis splendorem ex iis conspiciat, quæ sunt apud ipsum. Nihil gentilis veritatem derideat, qui sua ipse probra deitate donet deorumque populos ex passionibus vitiisque sibi constituat. Nobis enim unus Deus est; Pater, Filius, et Spiritus sanctus; non ita, ut uni persona attributa sint nomina, sed ut tribus ejusdem conjunctis communione natura. Lugeat enim ejusce dementiæ pater, quique unam personam appellationibus commutat; nec hoc ipsum emotæ mentis homo intelligit, quod uni hypostasi ambitiose nomina tribuat, ne hoc quidem dici sinere, quod appellavit: nec vero quod appellat, firmum ac ralum esse concedit: quando illa vere firma rataque sunt quæ successionem haudquaquam admittunt. Qua ergo ratione suam illam unam personam Patrem appellabit, cum illam notionem Filii appellatione amittat? Ut nunc omittam, qua prorsus ratione Pater dicatur, aut qua appelletur Filius, qui in Spiritus commigraverit appellationem? Unus ergo est Deus noster in tribus personis ; nec trium ratione, diversi generis sectionibus singulari deitate divisa, sed ita ut tres semper exsistant, ac nec Filius ex nihilo sit, nec Spiritus sanctus : ut ne Deitas cum prius deficiens esset post modum videatur, defectum abjecisse: sed una cum causa, Patre scilicet, simul exsistant qui sunt ex illo, ut nihilominus tum Pater, tum Spiritus suam retinuerint simplicitatem; Filius vero, carnis nostræ assumptione factus sit compositus. Ἔδει γὰρ Θεοῦ βουληθέντος διὰ σπλάγχνα ελέους ἐν ἡμετέρα μορφῇ τὴν λογικὴν ἡμῶν εὐγένειαν διαρῥυεῖσαν πρὸς ἑαυτὸν ἀνασῶσαι, Υἱὸν εἶναι τὸν τοῦτο πραγματευσόμενον· οὐ μόνον ὅτι ὅπερ ἦν ἀϊδίως, Par enim erat, ut cum Deus per misericor diæ viscera rationalem nostram ingenuitatem, quæ in natura nostra diffluxisset, ad se ipse reparare statuisset, id negotii per Filium gereretur : nedum B ἐκστήσεσθαι, ἀλλ' ὅτι καὶ Λόγου ἦν ἐξ ἡμῶν ἀπὸ εσκευάσθαι τὴν ἀλογίαν οἰκείᾳ προσομιλήσει. Διὰ τοῦτο ὁ τοὺς αἰῶνας δημιουργήσας, ἀρχὴν μεταγε νεστέραν αἰῶνος λαμβάνει· ἀῤῥυπάντῳ ἀποτέξει τὰς ἐμὰς ὠδῖνας τιμᾷ· καὶ, τὸ νῦν τελούμενον, σαρκὶ προφέρεται ἱερῷ, ἐμὲ ἱεροποιῶν, τῆς ἀνιέρου καὶ ἀκα θάρτου ἐν ἀθεῖᾳ διαγωγής ! Τοῦτο σήμερον τῷ δι' ἡμᾶς οἰκονομεῖται νηπίῳ. Τοῦτο ἑορτάζομεν· προσένεξιν εἰς ναὸν βρέφους, ᾧ πυρίνων στομάτων προσάγεται αἴνεσις. Τίς οὐ φρίττει ; Τίς οὐκ ἐκπλήττεται; Τίς οὐκ εὐχαριστεῖ ; Ὁ τὰ σύμπαντα τελειῶν ὡς Θεός, ἐν ἀτελοῦς ἡλικίας ὁρᾶται γηγενῶν διαπλάσει. Ο συγκαθεδρος τῷ Πατρὶ, χερσὶ βαστάζεται μητρικαῖς. Οὗ ῥήματι καλούμενον προῆλθε τὸ φῶς, ἐν τῇ ὀμίχλη τοῦ ἡμετέρου βίου προέρχεται. Οφθαλμοὶ ἀλαμπεῖς τῶν ἐν τῇ μελαίνῃ τοῦ θανάτου νυκτὶ καθημένων ἐθνῶν, φωτίσθητε, τὴν φωτεινὴν τῆς ζωῆς ἡμέραν θεώμενοι. Ἐτμήθη γὰρ τῆς ἀγνοίας τὸ σκότος, ᾧ Θεοῦ διιστάμενοι κατειχόμεθα· δυσωπήσαντος ἑαυ τὸν τοῦ μεγάλου τῶν οἰκτιρμῶν Πατρὸς, καὶ τοῖς ἐν αὐτῷ ἀπολλυμένοις, τὸ ἀληθινὸν φῶς ἐπιφάναντος. Ελύθη τὸ σκυθρωπὸν, τοῦ ἀπαυγάσματος ἡμῖν τῆς Θεότητος ἐπιλάμψαντος. Ἰδέτωσαν τὸ σωτήριον, οἱ διὰ τὴν ἀμαυρὰν μύοντες ἁμαρτίαν. Ἰδοὺ γὰρ κόρη παλάμαις ἀγναῖς ἐποχούμενον γέρουσα, εἰς σκιώδη ναὸν εἰσελαύνει, χερσὶν ἱερέως τοῦτο προσάγουσα. "Ω βάθος συγκαταβάσεως ! Ο πρὸς λειτουργίαν τὸν Ααρὼν ἐκλεξάμενος, καὶ πρὸ τούτου προσομιλῶν τῷ Μωσεῖ· ᾧ καὶ τὰ νῦν μυστήρια ἐν τῇ τῶν ὀπισθίων μυεῖ παραδείξει· τὴν γὰρ ἐν ὀπίσω καιροῦ ὁμιλίαν αὐτοῦ ἀνθρώποις αἰνιγματίζων Θεός, τῷ θεράποντι τὰ ὀπίσθια δείκνυσιν· ὡς ἱερατικῆς χρήζων εὐλογίας προσφέρεται ἱερεῖ. Οὕτως ἐμοὶ εὐδοκήσας ἐπηνωρθωκέναι τὸ πταίσμα, ὃ νόμῳ προσκρούσας διεπρα ξάμην. ca ratione, quia quod æterna esset generatione, Α τοῦτο καὶ ὕστερον χρηματίζων, οὐκ ἔμελλε τῶν ἰδίων postmodum audiens, a suis ipse haudquaquam excessurus erat, verum etiam, quia rationis erat ut a nobis sua nobiscum consuetudine, irrationales affectus moresque auferret. Idcirco Conditor ipse sæculorum principium sæculo recentius sumit; partu nullis infecto sordibus, meum honorat partum; ac, quod præsentis diei solemniis agitur, carne in templo offertur, Deo me, a profana immundaque in impietate conversatione, vindicans sacransque. Id hodie agit provide, qui nostri causa factus est infans. Hoc festivitatis hodiernæ argumentum est: nempe infantis in templo oblatio, cui igneis ab oribus offertur laudatio. Quis non horreat? Quis non stupeat? Quis non in gratiarum solvatur actiones? Qui ut Deus universa perficit, mortalium formatione in imperfecta cernitur ætate. Qui considet Patri, manibus gestatur maternis. Cujus verbo vocatum lumen prodiit, in vitæ nostræ nebula procedit. Cæci gentium oculi in atra mortis nocte sedentium, illuminamini, qui lucidam vitæ diem conspiciatis. Excisæ namque sunt ignorantia tenebræ, quibus a Deo discreti tenebamur, ipso se inflectente summo misericordiarum Patre atque his, qui interibant in tenebris, verum inferente linen. Soluta maestitia est, Deitatis splendore nobis affulgente. Videant salutare, qui propter peccati obscuritatem caligant. Ecce enim puella castis manibus invectum gestans, in umbratile intrat templum, quo sacerdotum illud manibus offerat. O inclinationis summæque illius demissionis altitudinem ! Qui Aaronem delegerat in ministerium, priorique Moysi fuerat collocutus; quem etiam hodiernæ diei docet mysteria, qua posteriora ostendit (Deus namque suam posteris temporibus cum hominibus futuram consuetudinem ænigmate designans, Moysi, famulo suo posteriora videre concedit ") : tanquam sacerdotali indigens benedictione, sacerdoti offertur; nimirum, eo modo volens reparare, quod in legem offendens, crimen commisissem. C Quænam tanta hæc benignitas, ineffabilisque misericordia? Ex servili ego conditione, dominorum propriis honestatus privilegiis, ac tanquam douinus, meique juris vivens, meæ custoden gloriæ legem repuli : Dominus autem, sempiterne jure hæreditatis dominium possidens, vitæ cum servis societatem minime renuit ; atque adeo legi servis lata morem gerit. Quorsum id vero ? Nimirum, ut mihi præbeat quo excusem ordinis desertionem, meæque inobedientiæ crimen diluat : ac si pater D amoris visceribus plenus pœnæ obnoxium nepotem videat, tumque mali causam in filium longe solertiorem, ipsius diluendum opere, conferat. Quodnam horrendum hoc opus, universisque excellentius, si qua Deus operatus est! Sane quidem magnum quid extentum cœlum, terraque super nihilum fundata, nec non lumen verbo obaudiens, ut mundo toto late effulgeat; 30 Exod. XXXIII, 3. Τίς ἡ φιλανθρωπία, καὶ ὁ οἶκτος ὁ ἄφατος; Ἐκ δούλων ἐγὼ δεσποτικοῖς τιμηθείς προνομίοις, καὶ οἷα δεσπότης διαιτώμενος, τὸν φύλακα τῆς ἐμῆς δόξης διωσάμην νόμον. Δεσπότης δὲ ἀΐδιον κλῆρον ἔχων τὴν δεσποτείαν, οὐ παραιτεῖται τὴν μετὰ δούλων συν διαίτησιν, καὶ τῷ κειμένῳ δούλοις διὰ ταῦτα πειθαρ χεῖ νόμῳ.Ἵνα τί γένηται; Ιν' ἐμοὶ τῆς ἀταξίας ἀπο λογίαν παραστήσηται, καὶ τοῦ τῆς ἀνηκοΐας ἀπολύσῃ ἐγκλήματος, ὥσπερ ὑπόπλεως φιλτροου πατὴρ ἔκγο vov ἐπιτιμίοις ὁρῶν ὑποκείμενον· εἶτα τὸ αἴτιον τῆς κακώσεως τῷ παιδὶ κατὰ πολὺ δεξιωτέρῳ, αὐτοῦ διαλύσαι τῷ ἔργῳ. Τί τὸ φρικτὸν τοῦτο ἔργον, καὶ πάντα ὑπεραῖρον ὅσα Θεὸς εἰργάσατο! Μέγα μὲν οὖν οὐρανὸς ἐκτεινόμενος· καὶ γῆ ἐπ' οὐδενὸς ὑποστηριζομένη· καὶ φῶς ὑπακούων τῷ ῥής ματι, πρὸς ὅλου κόσμου ἀγλαΐαν· καὶ πρὸ τούτου B 31 ἄϋλοι δήμοι περιιόντες εἰς λειτουργίαν· ἀλλὰ Θεὸς ἐν A eoque prius secreti a materia populi, præsto exsiμήτρα χωρούμενος καὶ πλαττόμενος, μεῖζον ἔργον καὶ θαυμαστότερον· τοῦτο θειότερόν τε καὶ ὑψηλότερον, Θεὸς δι' ἡμᾶς θηλάζων καὶ χερσὶ βασταζόμενος. Εἰ καὶ τοῖς λαλοῦσιν ἀδικίαν εἰς ὕψος, ἀφορμὴ τῆς τοῦ Μονογενοῦς ἀθετήσεως γίνεται· ὥσπερ δέον ἐκ τῶν ἀμεινόνων ἔργων, ἐξευτελίζειν τὸν ἐπιστήμονα· ἢ ἀφ ̓ ὧν τινι τὸ μαρτύριον τῆς ὑπεροχῆς τῆς δυνάμεως, ἐκεῖθεν αὐτῷ πειρᾶσθαι τὸ κραταιὸν καθαι ρεῖν. Τί λέγεις; ἐπειδή σοι κατορωρυγμένῳ ἐν σκότ τει ἐπεφάνη τὸ φῶς, ἀτιμάζεις τὸ φῶς; Καὶ ὅτι ὁ Βασιλεὺς οἴκτον λαβὼν τῆς σῆς ταλαιπωρίας πρὸς σὲ παραγίνεται, καὶ οὐχ ἑτέρῳ ἐπιτρέπει, ἀλλ ̓ αὐτ τός σοι διακονεῖ τὴν χρηστότητα, ἐκ τῆς ὑπερβολής τῆς εὐεργεσίας, πρὸς καταφρόνησιν ἔρχῃ τῆς δόξης τοῦ εὐεργέτου; καὶ διὰ τὴν πρὸς σὲ ταπείνωσιν οἴει τὸ ἐκείνου ὕψος ταπεινοῦν; Καίτοι διὰ τοῦτο ἐχρῆν τὸ μεγαλεῖον τιμᾷν· σὺ δὲ, ἐπειδὴ βρέφος καὶ σπάρ γανα καὶ χεῖρας περιεπούσας, καὶ τὰ ἄλλα ὅσα διὰ τὴν σὴν οἰκονομεῖται σωτηρίαν, ακούεις, την προαιών νιον δόξαν ἀποστερεῖς τὸν Λόγον· ὥσπερ ἂν εἰ καὶ τὸν βασιλέα, διότι αὐτός σοι παραγεγονώς ἦρε τοὺς τῆς κακώσεως πόνους, ἠξίους ἀποστερεῖν τοῦ διαδήματος ; ὅτι διὰ σὲ κτίζεται μητρὸς χρηματίζων υἱὸς, διὰ τοῦτο τῆς πατρικῆς διαιρεῖς συναφείας, καὶ μετὰ τῶν κτισμάτων συναριθμεῖς, καὶ μηδὲ τῆς κάτω γεννήσεως τοῖς πολυπραγμονοῦσιν οὔσης ληπτῆς; ἤπλωται γὰρ καὶ ταύτης ἀδιέκβατος γνόφος ἀποκου· τῆς· σὺ δὲ, κόραις, ὃ δὴ λέγεται, ἀτενέσιν ἐξ ἀναιδείας τὰ ἐπέκεινα τῶν αἰώνων καταλαμβάνεις, καὶ C διατάττεις ὡς ἡ σοῦ θεωρία βούλεται τῷ Υἱῷ; Ως τυ· φλόν σου τὸ ὀξυωπές, καὶ ἠλίθιον τὸ σοφόν! Αλλά τῶν φρενοβλαβῶν τῆς παραπληξίας ἀφέμενοι, τῶν παρόντων ἐχώμεθα, καὶ τὰ τῆς ἡμέρας θειάζωμεν, ἱεροῖς ὀφθαλμοῖς πρὸς ναὸν εἰσιοῦσαν θεώμενοι τὴν τοῦ κόσμου παράκλησιν. Ηδη μὲν οὖν πρόσθεν ἐν σπηλαίῳ διαιτωμένῳ τῷ Βασιλεῖ, ἡ ἐκ τῶν ἄνω βασιλείων ἐφοίτα δορυφορία· οὐράνιοι δημοι προσάδοντες· ἀστὴρ ὁδηγῶν βασιλεῖς, καὶ ἀνακειμένῳ ἐν φάτνῃ τῷ Δεσπότη προσκυνοῦντας προσάγων· καὶ τὴν εὐτέλειαν ἡ δεσποτεία δορυφόρει, μηνύοντος τοῦ θείου πλού του τὴν ἑκούσιον τοῦ ἀστέγου [καὶ] ἀοίκου πτωχείαν. Πῶς δὲ τὰ παρόντα; Μήτηρ ή λοχευσαμένη οὐ κατὰ μητέρας, γονὴν πρωτότοκον ἑαυτῆς ἄπεισι Θεῷ παραστήσουσα· βρέφος ἐν εὐτελέσι σπαργάνοις τῶν νομίμων τυχεῖν προσφέρει τῷ ἱερεῖ· ὑποδέχεται ὁ ἱερεύς. Τί τὸ ἐντεῦθεν; Αγκαλίζεται βρέφος, καὶ Δεσπότην ὑμνεῖ. Ὡς ἄρτι πρὸς γένεσιν παριοῦσαν τῆς φύσεως βλάστην λαμβάνει, καὶ ζωῆς ἀπολελύσθαι ὡς πλάστην αἰτεῖ. Τί φθέγγῃ ; Τί γέγονεν, ἱερεῦ; Οὐ συμβαίνοντα τοῖς ὁρωμένοις λαλεῖς. Ποῦ τῆς δεσποτείας ὁ ὄγκος; Ποῦ τοῦ ἀξιώματος τὰ γνωρίσματα; Οἱ δορυφόροι δὲ ποῦ; οἱ συντρέχοντες; οἱ προπομπεύοντες; οἱ ἐφεπόμενοι; ὁρᾷς τὴν εὐτέ 31 Psal. LXXII, 8. PATROL. GR. CVII. stentes ad ministerium longe enimvero majus opus, ac majorem habens admirationem, ut Deus in vulva capiatur atque formetur: divinius hoc ac sublimius, ut Deus nostri causa lactens exsistat, ac manibus portetur, quanquam iis qui loquuntur, iniquitatem & in excelso occasio, ut Unigeniti gloriæ detrahant: tanquam peritus artifex spernendus sit ob præclariora opera; aut inde conandum sit ut cujuspiam potentiam convellamus unde illi excellentis potentiæ testimonium accedit. Quid ais? quod tibi in tenebris obruto lumen affulserit, lumen infamas? Ac quia Rex tuæ misertus miseriæ ac calamitatis ad te ipse venit, nec negotium alii committit, sed tibi ipse bonitatem ministrat, ex beneficii summa præstantia, in ejus contemptum gloriæ procedis, qui te eo impertit ? putasque, ob eam humilitatem, qua se tibi inclinavit, illius deprimi celsitudinem? Atque ea ratione majestas honore efferenda erat: tu vero, propterea quia infantem, fasciasque, ac manus foventes audias, sæculis antiquiorem gloriam Verbo adimis; haud secus ac si regem, quod ipse ad te, laboribus levaturus quibus affligereris advenisset, diademate spoliare velles? Quia tui ergo creatus, matris filius audit, idcirco ejus cum Patre conjunctionem divellis, connumerasque creatis; cum tamen ne ipsa quidem ejus in terris nativitas, curiosis conprehensa sit? Nam huic quoque impermeabilis caligo, quæ sit latibulo, superfusa est : tu vero, intentis pupillis, ut dici solet, præ impudentia, ea quoque quæ sæcula antecedunt, comprehendis atque Filio, quem velit intellectus tuus, ordinem præscribis ? Quam cæca tua illa visus acuties ac sapientia stulta! Enimvero stultorum nos omissa amentia, argumento insistamus, dieique celebremus mysteria sacris oculis ingredientem in templum spectantes, mundi consolationem. Jam vero prius agenti Regi in spelunca, a cœli regalibus sedibus satellitium venerat, nimirum accinentes supernorum civium populi; stella regum ductrix, jacentique in præsepio Regi, eosque adoratores admovens : ac dominatus, vilitatem obsequio fovebat, indicantibus deitatis divitiis, ejus D spontaneam paupertatem, qui sine tecto ac domo erat. Qua vero ratione habent præsentia? Mater utique, alia ac matrum ratione, suscepta editaque prole, primogenitam illam Deo oblatum abit : infantem sacerdoti offert vilibus obtectum pannis, ut legitimorum ac legalis benedictionis compos fiat. Suscipit sacerdos. Quid vero inde? In ulnas susceptum stringit infantem, ac laudat Dominum. Tanquam recens procreatum accipit naturæ germen, - utque mundi fictorem, vitæ missionem rogat. Quid loqueris? Quid ita, sacerdos, factum est? Non congruunt iis quæ cernuntur, quæ ipse ais. Ubinam dominationis fastus? Ubinam dignitatis indicia? 2 |
