a principe lumine collocatum lumen) dixisti, an A θειμένον, ἀπορεῖν ἔφης, οἷα δὴ νέφους τῆς ἐκεῖθεν constitutione facta monachos istiusmodi bonorum dominos designari oporteret, an vero ipsos ab illorum dominio arceri conveniret: nimirum quod tanquam nubes, quæ istinc ambiguitas exsistit, rationis radios, quo minus perspicue ea res dijudicari possit, subeat et offuscet: quoniam (inquam) de hoc dubitantes variis nos postulationibus ad hujus rei considerationem una vobiscum suscipiendam hortati estis: nos, ut in aliis, ita et hic sacerdotalem tuam dignitatem venerantes, ad satisfactionem petitionis tuæ accingimur. Ac illa quidem primum a nobis dicantur, quæ a veteribus (37) de illis qui se jam in monasticam rempublicam (38) ascribi volunt, constituta sunt : illis nempe de rebus suis prius lestandum esse, ac deinde ad concupitum vitæ institutum procedendum, nec dispositionem rerum suarum vitæ mutatione anticipandam. Nam si hoc ita evenisse constet, non amplius ipsis jam tonsis, ut de rebus suis quidquam statuant permittendum esse: omnemque substantiam, in qua ecclesia tonsi sunt, illi vessuram. Quod sane de iis qui vitam monasticam jam subierunt, decretum (extra quam si liberi qui hæreditatem petant, supersint) et optimum, et ita ut nemo possit melius, constitutum est: tum nec addi nec adimi illi quidquam queat. Etenim qui ante mutatam vitæ rationem, cum bonorum dispositionem in arbitrio suo positam haberet, de iis ἀμφιβολίας ὑποτρεχούσης τὴν ἀκτῖνα τοῦ λογισμοῦ πρὸς τὸ τρανὴν ἐκφῆναι διάκρισιν, εἴτε δεήσοι τῆς τοιαύτης περιουσίας κυρίους εἶναι τοὺς μοναστὰς ποιεῖσθαι διάταξιν, εἴτε κωλύειν ἄξιον αὐτοὺς τῆς ἐπ' αὐτῇ κυριότητος· ἐπεὶ οὖν περὶ τοῦτο 38 ἀμφιβάλλοντες διαφόροις ἡμᾶς ἐξαιτήσεσι πρὸς τὴν ἐπίσκεψιν συναντιλαμβάνειν προτρέψασθε, τιμῶντες ὡς ἐν τοῖς ἄλλοις οὕτω κἀνταῦθα τὴν ὑμῶν ἱερότητα, πρὸς τὴν ἐκπλήρωσιν καθιστάμεθα τοῦ αἰτήματος. Ἐκεῖνα δὲ πρῶτον εἰρήσθω ἡμῖν, ὅσα γε τοῖς πάλαι διώρισται" περὶ τῶν ἄρτι βουληθέντων πρὸς τὴν μονήρη μετατάξασθαι πολιτείαν ( φημὶ δὴ περὶ τοῦ πρότερον αὐτοὺς τὰ οἰκεῖα πράγματα διατίθεσθαι, οὕτω τε πρὸς τὴν ἐπιθυμουμένην προσιέναι πολιΒ τείαν, ἀλλὰ μὴ προλαμβάνειν τὴν μεταβολὴν τοῦ βίου τὴν περὶ τῶν πραγμάτων διάταξιν, ὡς εἴ γε τοῦτο οὕτω συμβαῖνον ὀφθείη, οὐκέτι ἀποκειραμένοις αὐτ τοῖς ἐπιτραπήσεται ἡ διάταξις, ἀλλὰ χωρήσει πᾶσα ἡ ὕπαρξις εἰς τὴν ἐν ᾗ ἀπεχείραντο ἐκκλησίαν), ταῦτα δὴ τὰ περὶ τῶν ἄρτι προσιόντων τῷ μοναδικῷ βίῳ διωρισμένα (εἰ μὴ παῖδες πάρεισι την κληρονο μίαν καλοῦντες ) ἄριστά τε καὶ ὡς οὐκ ἄν τις φαίη ἄμεινον διατέτακται, καὶ οὔτε τι προσθεῖναι τούτοις οὔτ ̓ ἀφελεῖν ἀπ' αὐτῶν ἔστιν. Καὶ γὰρ ὁ πρὸ τοῦ διαμείψαι τὴν πολιτείαν ἐν τῇ ἐκείνου γνώμῃ κειμέ νην ἔχων τὴν τῶν ὑπαρχόντων διοίκησιν, τοῦτο μὴ βουληθεὶς διαπράξασθαι, εἰκότως μετὰ ταῦτα ἀπείργεται τῆς ἐπιτροπῆς, αὐτὸς ἑαυτὸν εἰς τοῦτο κατα στήσας· δι ̓ ὧν γὰρ οὐκ ἐβουλήθη ἐξὸν αὐτῷ προ διῳκηκέναι τὰ πράγματα, τὴν μετὰ ταῦτα τῆς ἐξουσίας ἀφαίρεσιν δι' ἑαυτοῦ καταψηφιζομένην εὐλό γως φέρει. "Αλλως τε δὲ καὶ πῶς οὐκ ἄτοπον, τὸν ἀποταξάμενον ταῖς τοῦ βίου φροντίσιν ἔτι τὸ τῶν φροντίδων φέρειν φορτίον καὶ τῷ ἐκεῖθεν βάρει πιέζεσθαι; Απαιδος μὲν οὖν, ὥσπερ ἔφην, ὄντος τοῦ πρὸς μοναχοὺς μεταταξαμένου, αὕτη ἡ ψῆφος οὐκ ἂν ὑπεκσταίη ψήφῳ ἑτέρᾳ· εἰ δὲ πάρεισι παῖδες (τότε γὰρ οὐχ ὅσιον ζημιοῦν ἐκείνους διὰ τὴν τοῦ γονέως σιγήν), οὐ κωλύσει παντελῶς τὴν διάταξιν τὸ μοναδικὸν σχῆμα, ἀλλὰ δῆλον, ὡς διατάξεται μὲν περὶ τῶν μερῶν, ἃ τοῖς παισὶν ἴσῃ καὶ νομίμῳ διανομή ὑποκληρωθήσεται, τοῦ δὲ μέρους τοῦ πρὸς ἐκεῖνον ὁρῶντος ἀποστήσεται ἡ διάταξις, ὡς ὁλοκλήρως αυτ statuere noluerit, merito postmodum id facere prohibetur, ut qui se ipse in has angustias conjecerit. Propterea enim quod cum licitum ipsi esset prædisponere res suas testamento noluerit, ejus postea faciendi facultatem, tanquam ab ipso damnatam, sibi adimi, id vero jure longe optimo sustinet. Cæteroquin etiam, quomodo non absurdum fuerit, si qui se ab hujus vitæ curis sejunxerit, illarum adhuc onus sufferat, indeque promanante molestia prematur? Liberos igitur, qui in monachorum numerum ascriptus est (quemadmodum dixi) quando non habet, non profecto hoc decretum decreto alteri cedat. At si liberi supersint (non enim tunc illos propter parentis silentium damno affici fas esset), non omnino testamenti ordinationem monachicus habitus impediat : sed manifestum D τοῦ τῷ μοναστηρίῳ ἀνήκοντος. ̓Αλλὰ καὶ εἰ θάνατος au πατρικὴ μακαριότης ἠξίωσε τὸ θέσπισμα προελθεῖν A positio omnino conticebit : sed secundum di(φημὶ δὴ ἐπὶ τοῖς ὕστερον τοῦ μονάδος βίου προσγι ctum modum, quæ ad illos pertinent legiνομένοις πράγμασι ), τοῦτο θεσπίζομεν, τὸ ἐκ τοῦ timo ipsis jure, separabuntur : residuum καιροῦ τοῦ καθ ̓ ἂν εἴλετο τὴν μονήρη πολιτείαν tem involabit monasterium. Atque hæc quidem προϊούσης τῆς διασκέψεως γίνεσθαι περὶ τῶν μετὰ de hisce facultatibus, quas ante susceptam viταῦτα προσκτηθέντων αὐτῷ τὴν διάκρισιν. Οὐ γὰρ tam monasticam habuerit quisquam.' Verum de διότι ἐκ τῆς λαϊκῆς ἀγωγῆς πρὸς τὴν μοναδικήν μεθ quo paterna vestra beatitudo prodire decretum ιστάμενος, εἰ μὴ πρότερον διατίθοιτο, τὴν τοῦ μετά petiit (de iis nimirum rebus quæ post{monasticæ vitæ ταῦτα διατίθεσθαι ἀφαιρεῖται ἄδειαν, διὰ τοῦτο καὶ susceptionem accesserunt), de eo hoc statuimus, περὶ τῶν ὕστερον γεγονότων ὁρίζειν καθόλου κωλυ- ut inde ab eo tempore ex quo monasticæ vitæ raθείη. Ἐκεῖ μὲν γὰρ εὐλόγως ἀφῃρεῖτο τὴν ἐξουσίαν, tionem susceperit, consideratione procedente, quæ ἐπεὶ ἐν αὐτῷ ὃν βουλεύσασθα: ἔτι χρηματίζοντι λαϊκῷ, postmodum ab ipso comparata sunt, discernantur. τῷ μὴ τοῦτο πρᾶξαι αὐτὸς ἑαυτὸν εἰς τοῦτο περι- Non enim quod qui a profana vita ad monasticam ίστησιν· ἐνταῦθα δὲ οὐκ ἔστιν ὅμοιον, ὥστε αὐτόν transit, nisi prius testetur, testandi postmodum τινα ὑφ' ἑαυτοῦ ἢ ὑφ ̓ ἑτέρου ἀπείργεσθαι. Εἰ δέ τις facultate privatur, ideo et de iis quæ postmodum λέγοι, ὅτι διὰ τοῦτο μόνον, ὅτι μονάζων ἐστὶν, ἅπαντα conquisierit, quidquam statuere in universum proλήψεται ἡ μονὴ, οὐκ οἶδα εἰ πρέποντα μονασταῖς ὁ hibeatur. Illic namque jure testamenti factione τοιοῦτος νομοθετεῖ· πρῶτον μὲν, εἰ οὕτω δεῖ κτημά- Β privatur, quia cum ipsi in profano statu res adhuc των ἀντέχεσθαι ἀνθρώπους οἳ τὴν ὑπεροψίαν αὐτῶν tractant, aliquid constituere integrum esset, eo ἐπηγγείλαντο· ἔπειτα δὲ καὶ συγγενείς τινες πένητες ipso quod id non fecerit, se ipse in (40) has a.. ἢ ἄλλως γνώριμοι τυγχάνουσι τῷ ἀνθρώπῳ χρήζον- gustias circumcluserit : hic vero nihil simile est τες παραμυθουμένης χειρός, πῶς οὐκ ἀπάνθρωπον, ut quisquam aut a seipso, aut ab alio prohibeatur. μηδεμιᾶς ἐκείνους ἐκ τῶν τοῦ συγγενοῦς πραγμάτων Quod si quis dicat, hoc solo nomine quod monaἀξιοῦσθαι παραμυθίας, ὥσπερ οὐχὶ ξενηλασίαν ἀλλὰ chus sit, monasterium omnia esse percepturum : συγγενικῶν καὶ φίλων ἐλασίαν δέον ποιεῖν τοὺς μου haud seio, si istiusmodi, quæ monachos deceant, νάζοντας καὶ πάντα πρὸς ἑαυτοὺς ἕλκειν, καθάπερ statual, Primum enim an qui homines opum conτοὺς πολυφάγους ἔστιν ὁρᾷν οὐ βουλομένους ἀπόμοι- temptum professi sunt, eos ita illas amplecti ac ράν τινα τῶν παρακειμένων τοῖς ἄλλοις καταλιμπά quacumque ratione retinere convenit? Deinde sint νειν; Οὔτε γὰρ δοῦλος ἐλευθεροῦται δουλείας δεσμῶν, alicui cognati pauperes, alioquive noti, qui conοὐ πένης οἴκτου μεταλαγχάνει, οὐκ ἄλλος τις ἀνάγε solatrice manu indigeant: quomodo non ab omni καις πιεζόμενος παραμυθίας εὑρίσκει ἀπόλαυσιν, humanitate alienum, nullo illos ex cognati rebus πάσης τῆς τοῦ μονάζοντος περιουσίας τῷ μοναστη sublevamine dignari, tanquam non modo peregriρίῳ διδομένης. C nos, sed et cognatos amicosque propellere, atque omnia ad se trahere monachis decorum sit? quemadmodum helluones voracesque bomines nutlam omnino partem aliis qui una accumbunt relinquere velle videmus. servitutis vinculis liberatur, neque egenus commiseratione potitur, non alius quisquam necessitatibus pressus consolationis fructum invenit, cum omnes monachi facultates monasterio dantur. Διὰ τοῦτο δὴ θεσπίζομεν, εἰ μὲν ὤφθη κατὰ τὸν καιρὸν ὅτε τὸν μοναστὴν είλετο βίον ὁ ἄνθρωπος ἀφιερωσάμενός τι τῇ Ἐκκλησίᾳ, εἶναι αὐτῷ περὶ τῶν ὕστερον προσκεκτημένων ἀβίαστον καὶ κυρίαν τὴν γνώμην καθὼς ἂν προαιροῖτο πάντα διοικεῖν· εἰ δὲ μηδὲν ὅλως κατ' ἀρχὰς τῷ μοναστηρίῳ προεισενήνε κται, τότε διχῆ τὴν ὕπαρξιν τέμνεσθαι, τῶν μερί δων τῆς μὲν διμοιρία συγκεφαλαιουμένης, τῆς δὲ τρίτῳ μέρει, καὶ διατίθεσθαι μὲν ὡς ἄν ποτε δόξειεν αὐτῷ περὶ τοῦ διμοίρου τμήματος τὸν μονάζοντα, τὸ τρίτον δὲ ἀποκληροῦσθαι τῷ μοναστηρίῳ. Ἀλλὰ ταῦτα μὲν περὶ ὧν ἐζητήσατε τὸ ἡμέτερον ἀπεθέσπισε κράτος. Δεήσει δὲ τὴν ὑμετέραν μακαριότητα τοῖς ὑπ' αὐτὴν ἅπασι θεοφιλεστάτοις μητροπολίταις έκδηλα καταστῆσαι τὰ τεθεσπισμένα, αυτ Neque enim servus Ac propter hoc sane statuimus, ut si quis, quo tem porc monasticam vitam suscepit, Ecclesiæ quidpiam consecrarit, illi circa res postmodum comparatas liberum ratumque judicium sit (41), quomodocumque de illis statuere velit : sin nihil omnino ab initio in monasterium allatum sit, tum ut bifariam substantia dividatur, ita ut una pars in bessem, altera vero in trientem circumscribatur, ac monachus quomodocunque ipsi visum fuerit de besse testamento statuat: triens autem applicetur monasterio. Atque hæc quidem, de quibus requisitis nostra decrevit potentia. Oportebit autem tuam beatitudinem, quæ decreta sunt, omnibus sub ipsa Dei amantiss. metropolitanis facere manifesta, et hos similiter, sub se constitutis episcopis,, illosque quarum VARIE LECTIONES. D 25 Hinc initium facit in Eclog. nov. 2. 9 codd. Scrimg. προσεκτημένων. • Ecloga προσενήνεκται. 38 Sic Ecloga ; sed Scrimg. Zuich. et Meerm. codd. habent τῆς μὲν διμοιρίας συγκεφαλαιουμένης, τῆς δὲ τρίτης μέτρο. ΝΟΤΑ. (40) Ailde 1. 7 § 1. f. Qui satisdare 1. 2 § 8 Π. Si quis cautionibus. (41) Et ita abrogatur Novella 5. c. 5; Nov. 125. c. 38. curam sortiti sunt ecclesiis ista indicare : quo vide- Α τούς τε παραπλησίως τοῖς ὑπ' ἐκείνους ἐπισκόποις De bonorum autem dispositione peculiarem sententiam pronuntiavimus, ut nempe qui sexto decimo aut decimo septimo'tonderi voluerit, de rebus suis quomodo velit, statuere (64) possit. Existimo enim propterea etiam magnum illum Basilium hoc tempus hujusmodi actioni tribuisse, quod ad id legitimæ ætatis requisitio ad statuendum de rebus suis impedimento non sit. Qui vero decimo anno in monastics ἐμφανίσαι, κἀκείνους ταῖς ὧν ἔλαχον τὴν ἐπιτροπὴν ἐκκλησίαις, ὥστε καὶ νῦν καὶ εἰς τὸν ἔπειτα χρόνον ταῦτα καὶ διαγινώσκεσθαι πᾶσι καὶ οὕτως πράττε σθαι. ΔΙΑΤΑΞΙΣ Γ'. Περὶ τοῦ φυλάττεσθαι ἑκάτερον τὸν καιρὸν ἐπι τῶν μονάζειν ἐγνωκότων, ὅν τε ἡ ἁγία ἔκτη σύνοδος ἐξεφώνησε, καὶ ὃν ὁ θεῖος ἀποθεσπί ζει Βασίλειος, τὴν δὲ τῶν ὑπαρχόντων διοίκησιν τοῦ κατὰ τὸν χρόνον μονάσαντος, ἂν ἡ σύνοδος ἐπέκρινε, κατὰ τὸν ὑφ' ἡμῶν ἐκτεθει μένον τύπον προέρχεσθαι. "Αλλως. Περὶ τοῦ μονάζειν δεκαετῆ παῖδα. Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς Στεφάνῳ τῷ ἁγιωτάτῳ ἀρχι επισκόπῳ Κωνσταντινουπόλεως καὶ οἰκουμενικῷ πα τριάρχη. Ο καιρός, καθ ̓ ὃν δεῖ τοὺς τῷ μονάζοντι βίῳ προσιέναι εφιεμένους τυγχάνειν τῆς ἐπιθυμίας οὐχ εἷς καὶ ὁ αὐτὸς, ἀλλ ̓ ἕτερος καὶ ἕτερος τοῖς θείοις ἡμῶν Πατράσι διωρισμένος, εἰς τὸ καὶ τούτῳ διαιτῆσαι τῷ μέρει καὶ συμβιβάσαι τὴν δοκοῦσαν ἐναντιότητα και ταστῆναι παρεσκευάσατο. 19 Τοιγαροῦν το σύν τε τῷ ἁγιωτάτῳ πατριάρχῃ καὶ τοῖς θεοφιλεστάτοις μητροπολίταις ἅ τε μέγας καὶ ὁ θαυμαστὴς ἀποθεσπίζει Βασίλειος" (φημὶ δὴ κατὰ τὸ ἑκκαιδέκατον τῆς ἡλικίας ἔτος ἢ τὸ ἑπτακαιδέκατον ἀξιοῦσθαι τοῦ μονήρους σχήματος τοὺς ἀσπαζομένους αὐτὸ), καὶ ἅπερ ἡ ἁγία ἕκτη ἐντέλλεται σύνοδος δεκάτῳ ἔτει προτρεπομένη τὴν εἰς τὸν τοιοῦτον βίον τῶν προσιόντων παραδοχήν, ταῦτα διασκοπήσαντες, οὐδετέρου τῶν ἱερῶν νόμων συνείδομεν κατολιγωρεῖν, ἀλλ ̓ ἀξιοῦσθαι μὲν τοῦ σεβασμίου προστάσσομεν σχήματος καθ' ἑκάτερον τὸν χρόνον τοὺς βουλομένους αὐτὸ ἐπανῃρῆσθαι. Ἕνεκα δὲ τῆς τῶν ὑπαρχόντων διοικήσεως γνώμην ἰδίαν ἀποφαινόμεθα, τῷ μὲν ἐκκαιδεκάτῳ ἢ ἑπτακαιδεκάτῳ ἀποκείρασθαί τινα βουληθέντα 31 περὶ τῶν οἰκείων ὡς ἂν βούληται διατίθεσθαι (οἶμαι γὰρ διὰ τοῦτο καὶ τὸν μέγαν Βασίλειον τοῦτον ἀποδοῦναι τὸν χρόνον τῇ τοιαύτῃ πράξει, ὡς κατ ̓ ἐκεῖνον τῆς νομίμου ηλικίας μηδὲν ἐμποδὼν οὔσης εἰς τὸ περὶ τῶν οἰκείων βουλεύσασθαι), τῷ δέ γε τῷ δεκάτῳ vitæ sanctimoniam mutato statu transire iu animo D ἔτει πρὸς τὸ σεμνὸν τῆς μοναδικῆς πολιτείας μετα habeat, ut neque huic salutaris conatus impedimen· tum aliquod obviet (hoc enim, ut videtur, et sacra synodus intelligens, ac volens, tempus quo vitam monasticam adire esset, ampliavit), ne tamen is quomodo istiusmodi vitam ineundi, sic etiam de rebus 35 τάξασθαι διανοηθέντι μηδὲ τούτῳ κωλύμην ἀπαντᾶν τοῦ σωτηρίου ἐπιχειρήματος (τοῦτο γὰρ ἔοικε 8 συν ιδοῦσα καὶ ἡ ἱερὰ σύνοδος συστείλαι τὸν χρόνον τῆς εἰς τὸν μονάζοντα βίον προσαγωγῆς), μὴ μέντοι καὶ σ λαμβάνειν αὐτὸν ὥσπερ τὴν εἰς τὸν τοιοῦτον βίον VARIE LECTIONES. 29 Est in Ecl. Nov. III. so Ecl. hinc initium capit. 31 Basilii c. 18. 32 c. 40. ληθέντι. " Sic Ecl. et H. Stephanus; codd. et Scrimg. ὡς ἔοικε. 38 Ecl. μέντοιγε. ΝΟΤ.Ε. (42-60) Vid. in Corpore canonico c. 14. extra de temporibus ordinationum et qualitate ordinandorum, Clementinam de ætate, qualitate præficiendorum, et c. 1, 8, 11. De regularib. cap. ult. De temporib. ordinat. in 6. et distinet. 77. cap. Subdiaconus, et distinct. 78. c. Quid est : et 1, q. 1. c. Estate. adde Viglium 3. methodi juris vontificii 4, num. 37. Ab 38 Ecl. τινι βου infantia potuisse monachos fieri constat ex lege 53. c. De episcop. (61) In epistola ad Amphilochium, canone 18. (63) Canone 40, ubi vid. Balsamonem. εἴσοδον, οὕτω καὶ τὴν ἐξουσίαν τοῦ περὶ 86 τῶν οἶ- A suis testandi (65) facultatem accipiat: sed donec χείων διατίθεσθαι, ἀλλ' ἐπέχεσθαι τοῦ τὰ ὑπάρχοντα διοικεῖν, μέχρις ἂν ἐκεῖνος ὁ καιρὸς ἐπιστῇ καθ ̓ ἂν τὴν νομίμην συμπλήρωσιν ἡ ἡλικία λαμβάνει τοῦ διατίθεσθαι. Εἰ δὲ (οἷα τὰ ἀνθρώπινα) πρὸ τῆς συμπληρώσεως ἐκείνου τοῦ χρόνου ἐξ ἀνθρώπων ἀπίοι, οἰκέται μὲν αὐτοῦ πάντες ἀφείσθωσαν τῆς δουλείας, ἡ δὲ λοιπὴ διχῆ διαιρείσθω περιουσία, διμοιρίᾳ τε καὶ τρίτῳ μέρει, καὶ τὴν μὲν ἡ μονή κομιζέσθω, τὸ δὲ τρίτον τοῖς συγγενέσι διδόσθω τοῦ τελευτήσαντος. Εἰ δ' ουτοι μὴ πάρεισι, ἀπερχέσθω καὶ τοῦτο ἔνθα τὸ δίμοιρον προεχώρησεν 47. 37 ΔΙΑΤΑΞΙΣ Ζ' 38. Περὶ τοῦ ὁσάκις ἄν τις ἐκ τοῦ κληρικοῦ σχήματος πρὸς τὸ λαϊκὸν ἀπονοηθείη μεταβαλεῖν, τοῦτον καὶ ἄκοντα πρὸς αὐτὸ πάλιν ἀποκαθ ́ Β ίστασθαι. Άλλως. Περὶ τοῦ κληρικὸν μὴ γίνεσθαι αὖθις λαϊκόν. Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς Στεφάνῳ τῷ ἁγιωτάτῳ ἀρχι επισκόπῳ Κωνσταντινουπόλεως καὶ οἰκουμενικῷ πατριάρχη. Ὥσπερ ἡμῖν ἔμπροσθεν σκοπουμένοις τὴν ἀσφαλε. στέραν τῶν πραγμάτων κατάστασιν ἐπείπερ ἐφαίνετο τῆς πολιτείας ὁ νόμος μᾶλλον τοῦ ἱεροῦ νόμου τὸ ἀσφαλὲς τοῖς πράγμασι παρεχόμενος, ἐκείνῳ παρέσχομεν τὴν προτίμησιν, οὕτω καὶ ἐνταῦθα τὸ ἱερὸν ὁρῶντες διάταγμα λυσιτελέστερον τῇ εὐταξίᾳ τῶν πραγμάτων ὑπάρχον τοῦ πολιτικού διατάγματος, προστιθέμενοι αὐτῷ σύμφωνον γνώμην δίδομεν. Καὶ θεσπίζομεν 80, κατὰ τὸν τῆς Ἐκκλησίας θεσμὸν τὸν, ὅστις τοῦ κληρικοῦ σχήματος ἀπονενόηται τὸ λαϊκὸν διαμείψασθαι, τοῦτον ὁσάκις ἂν πρὸς τοιαύτην 40 ἐξενε χθείη ἀπόνοιαν, καὶ ἄκοντα πάλιν εἰς τὸ κληρικὸν ἀποκαθίστασθαι, κἂν μὴ καὶ τοῦ βαθμοῦ τὴν τάξιν δίκαιός ἐστιν ἀπολαμβάνειν, διὰ τὸ αὐτὸν ὡς ἑαυτὸν ἐξ ὧν ἔδρασεν ἀνάξιον τῆς τοιαύτης τάξεως καταστή C D illud tempus, quo legitimam plenamque ad testandum ætas potestatem capit, advenerit, a disponendis rebus inhibeatur. Quod si (ut sunt res humanæ) ante illius temporis completionem e vita excesserit, servi ejus onnes a servitute liberentur: reliqua vero bona bifariam dividantur in bessem et trientem: ac bessem quidem monasterium auferat, triens autem defuncti cognatis detur. Quorum si nulli supererunt, quo bes processit, eo triens quoque abeat. CONSTITUTIO VII. Ut quotiescunque a clericorum habitu ad profanorum transire per vecordiam aliquis tentarit, in illum is invitus etiam restituatur. Aliter. Ne clericus denuo profanus (66) fiat. Idem imperator Stephano sanctissimo Constantinop. archiepiscopo, et patriarcha universali. Quemadmodum antehac, quando certiorem firmioremque rerum constitutionem investigaremus, si civilis lex plus roboris ac firmitatis, quam ecclesiastica præbere videretur, illi prærogativam dedimus : eo modo et hic decretum sacrum recla rerum moderationi, quam civile sit, conducibilius fore intelligentes, illi per assensionem consona prescriptione edita, statuimus, ut quicunque clericorum habitum mutare profanorum habitu improbe instituerit, is quotiescunque actus fuerit in istiusmodi vecordiam, secundum ecclesiasticum decretum, quantumvis invitus in clericorum habitum(67) restituatur tametsi qui ecclesiastici ordinis statum recipiat, dignus non sit, uti qui se ipse illo indignum transfugio constituerit. CONSTITUTIO VIII. Ut qui rejicere venerandum monasticæ vitæ habitum in animum induxerit, ac pro illo profanorum habitum susceperit, quotiescunque hoc facere ausus fuerit, etiam invitus in illum restituatur: et ex quo monasterio improbe aufugerit eidem reddatur. Aliter. De eo qui vitam monasticam deserit, qui præsidium cohortibus (68) ascribi solet. VARIÆ LECTIONES. * Sic Scrimg. ; Zuich. et Meerman. cod. ἐξουσίαν περὶ τοῦ τῶν. 87 Bals. προχωρεῖν ; Ecl. προσεχώρησεν. Quarta est in Ecl. Nov. "Hinc Ecl. initium facit. 40 Ecl. præmittit τήν. « Eel. αὐτός 38 (65) Videtur abrogari lex Constantini, qua per mittebatur impuberi cœlibatum profitenti ac voventi, in ipso monasterii ingressu testamenti factio, de quo vid. Sozomen. 1, cap. 9. (66) Περὶ τοῦ κληρικὸν μὴ γίνεσθαι αὖθις λαϊ κόν. Scrimg. id est, ne clericus denuo fiat lai cus. (67) Vid. Nov. 8. cod. ΝΟΤΑ. (68) Arcadius et Honorius in 1. 53, § 1. C. De episcopis, sed et postea Justinianus monachum desertorem addici voluerat cohorti in præsidiis provinciæ Nov. 5, cap. 6. Postea idem Justinianus monasterio reddi jusserat, non cohorti addici : nisi plus semel monasterium deseruisset. Nov. 123, c. 4 Ecl. 1, c. 15. Mac autem Novella cohorti addici prohibetur. Idem imp. Stephano sanctissimo Constantinop. A archiepiscopo et patriarchæ universali. Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς Στεφάνῳ τῷ ἁγιωτάτῳ ἀρχι επισκόπω Κωνσταντινουπόλεως καὶ οἰκουμενικῷ πα τριάρχῃ. Τῶν ἀτάκτως ζῆν προελομένων καὶ ἀντὶ τοῦ ἐπαι νετοῦ βίου τὸν φαῦλον μετερχομένων, ὁσάκις ἂν που νηρᾶς πράξεως έργάται φωραθῶσι, τῆς κακίστης γνώμης πολυτρόπως ἀνακοπτομένων καὶ τῆς μου χθηρᾶς καὶ ἐξαγίστου βουλήσεως καὶ ὁρμῆς οὐ συγκ χωρουμένης ἀνεπιτιμήτου, θαυμάζω, πως νόμος άρ χαῖος τοὺς εἰς τὸν ἀγῶνα τῆς μοναχικῆς πολιτείας ἐμβεβηκότας, εἶτα λειποτακτήσαντας καὶ κατὰ τὸ λό γιον ὥσπερ κύνας πρὸς τὸν ἴδιον ἔμετον ἢ σύας πρὸς τὸν τοῦ προτέρου βίου βόρβορον ἐπιστραφέντας καὶ πρὸς τὸ λαϊκὸν καὶ σχῆμα καὶ τάγμα ἐντάξαντας Cum alioqui, qui incomposite vivere instituunt, ac præ laudatis moribus sectantur vitiosos, quotiescunque flagitii quidquam designasse deprehensi sint, malum ipsorum institutum multifariam coer. ceatur, nec improbam scelestamque voluntatem et molitionem correctione vacare toleretur: subit mirari, quomodo lex vetus iis qui monasticæ vitæ exercitationi se mancipassent, deinde vero statiotionem suam et ordinem deseruissent, quomodoque sacra littera (69) habent, tanquam canes ad suum ipsorum vomitum, aut sues ad pristinæ vitæ coenosam cloacam reversi essent, ac profanorum Β ἑαυτοὺς, ἀφῆκεν εἰς τέλος τὸ ἀνόσιον ἐπιχείρημα ἄγειν. Προστάττει γὰρ αὐτοὺς ἅπαξ μὲν τὴν μονήρη πολιτείαν λιπόντας ὅθεν κακῶς ἐξῆλθον ἀνθυποστρέ φεσθαι, πάλιν δὲ τοῦτο τολμήσαντας ἀντὶ μοναχῶν εἰς στρατιώτας ἐξ ἐκείνου καιροῦ ἐπαρχικῆς τάξεως παραγγέλλειν. Καίτοι εἰ τοῦτο καλὸν αὐτῷ διορίζειν ἐφάνη τὸ πρὸς λαϊκὸν μεταμφιέννυσθαι σχῆμα τὴν λειποτάκτην, τί μὴ ἀπ' ἀρχῆς αὐτὸν οὕτως ἀμφιεννύει, ἀλλ' ὁρίζει τὸν ἅπαξ ἀθετήσαντα τὸ οἰκεῖον ἐπο ἄγγελμα μοναστὴν καὶ ἄκοντα πρὸς ἐκεῖνο συνωθεῖ σθαι· εἰ δ' ὡς οὕτως πρέπον ἐκέλευσε, τί μὴ φυλάτε τει τὴν ψῆφον, ἀλλ ̓ ὥσπερ ἐκ μεταμελείας εἰς τὸν στρατιωτικὸν ἄγει βίον τὸν ἄθλιον ἐκεῖνον μονα στήν ; in habitu statuque se ipsi collocassent, improbum hoc scelus tentari omnino perfici permiserit. Jubet enim, ut qui semel monasticæ vitæ institutum reliquerint, unde flagitiose exissent, reverterentur : qui vero iterum (70-74) id ausi essent, ex eo tempore pulsi monachatu, inter cohortales provincialis cohortis recenserentur (75). Atqui si ut desertor ordinis profanorum habitu indueretur, id illi statutu pulchrum visum fuit, quid causæ est cur ipsum ab initio ita non vestierit: sed ut qui monachus professionem suam semel deseruerit, is ad illam quamlibet invitus denuo cogeretur, constituerit ? Si hoc ita præcipi decorum putavit, quare in eodem decreto non consistit, sed tanquam ipsum placiti sui pœniteat, miserum illum monachum ad militarem vitam protrahit? Nequaquam vero id nobis esse fas videtur, ne- C que (76) qui in divine militiæ (77) legiones receplus sit, hunc in mundanis militiis placet collocari. At contra, quod ecclesiastico ordini observari debere visum est, ut si quis sæpius vitam monasticam aspernatus vagetur, huic profanum habitum recipere non concedatur, id per legem etiam nos jubemus.. Si enim qui vitam monasticam exuit, mundanæ voluptatis velut asylo concitus id facit: quæ ratio est, tametsi semel cupiditatis suæ motu prohibitus sit, cum si rursum ad hoc faciendum animum appellat, se ad finem insolens suum consilium perducturum, ac in profanorum statutuin recipiendum esse sciat, ut is non omnibus modis monasticæ vitæ institutum iterum communi vivendi modo mulet? D Οὐδαμῶς οὖν ἡμῖν τοῦτο θεμιτον καταφαίνεται οὐδὲ τὸν ἐπανῃρημένον τῆς θείας στρατολογίας τὴν τάξιν εἰς κοσμικὰς στρατολογίας ἀρέσκει τετάχθαι ἀλλ' ὅπερ ἡ ἐκκλησιαστικὴ φυλάττειν οἶδε κατάστα σις οὐ συγχωροῦσα λαϊκὸν ἀναλαμβάνειν σχῆμα, καν πολλάκις ἀλύῃ τις τὸν μονήρη βίον ἀθετῶν, τοῦτο καὶ ἡμεῖς νόμῳ κελεύομεν. Εἰ γὰρ ὁ τὸν μονάδα βίον ἀποδυόμενος οἴστρῳ κοσμικῆς ἡδονῆς ἀνακινούμενος τοῦτο πράττει, πῶς, κἂν ἅπαξ ἐπισχεθῇ τῆς ὁρμῆς, εἰδὼς ὅτι πάλιν ἐπὶ τοῦτο ὁρμήσας τὸ ἄτοπον βού λημα εἰς πέρας ἕξει 13 προαγόμενον, τῆς λαϊκῆς αὐτὸν υποσχομένης καταστάσεως, οὐχὶ παντὶ τρόπῳ καὶ πάλιν τὰ τῶν λαϊκῶν ἀντὶ τῆς μοναδικῆς πολιτείας ἀλλάξεται ; 43 |
