illecebris renuntiare carnalibus, abstinen!iæ jugis gravari laboribus, jejuniorum ac vigiliarum continuatione torqueri, certa carnis afflictione præmium dubiæ remunerationis ambire, contra diabolum decipiendi peritum resistendo arma corripere, insidias ejus ac fraudes vigilantis animi cautione vitare, quam denique miserum sit enormitate tantæ asperitatis evictum, ac diaboli a fraude deceptum, ad repudiata redire, voluptatibus quas abjecerat frui, et omnibus quæ incaute laboriosum suscipiendo propositum contempserat delectari, LIX, 498, 499, 500. ABELARDUS, PETRUS, CLXXVIII, 1752. Ignis gehennæ insuper æternus est. Ideo qui habeat divitias, præveniat faciem judicis, et misereatur miseris, ut ei misereatur Deus, qui pauperi miseretur; feneretur domino, et ipse reddet ei. Senes vero decet religiosos esse. compositis moribus, et canitiem ornare sobrietate, et semper de ingressu alterius vitæ cogitare. Adolescentes convenit obedientiæ et subjectioni seniorum operam dare ut proficiant semper in domo Dei, ut meliores ac meliores fiant, nec vanis oblectationibus et noxiis cupiditatibus malignos se spiritus mancipare sinant, sed castos se et immaculatos studeant ad maturam perducere ætatem. Parentibus quoque præceptum est ut erudiant filios suos in timore Dei. Quid enim parenti proficit, si habeat filium tormentis perpetuis deputatum? Ideo diligentius erudiant in disciplina pietatis filios suos patres, ut benedictione hæreditatis hic et in futuro sæculo habeaut illos. Sed et filii obediant parentibus suis, nam et ipsemet Christus subditus fuisse parentibus suis legitur. Viri vero diligaut uxores suas in castitate et continentia pura, et quasi fragiliori vasculo honorem eis competentem in timore Dei faciant; uxoresque viris suis sint subditæ in timore et fide, scientes a Deo constitutam esse subjectionem uxoris viro. Sunt quoque alia communia in Ecclesia omni dignitati, ætati et sexui, præcepta, ut est diligere Dominum Deum ex toto corde, ex tota mente, totaque virtute, et proximum sicut seipsum, nullusque hoc alteri faciat quod sibi fieri nollet. Patientia quoque omnibus necessaria est et compassionis affectus, et misericordiæ largitas et justitiæ æquitas, et fidei puritas, et spei firmitas, orationumque instantia et mansuetudo morum. His enim et hujusmodi hostis promeretur divina clementia. Hæc enim salutis præcepta et omnibus conveniunt, et cunctis necessaria esse noscuntur. His passibus iter celeste, et his clavibus supernæ patriæ janua panditur. Per hæc vestigia omnes sancti cursum vitæ præsentis peregerunt, et qui nunc regnant cum Christo, per has semitas ad eum pervenerunt, nec est hæc via laboriosa, sed valde gloriosa, quæ brevi spatio peragitur, sed perpetua lætitia et gloria coronatur. Qui vero hac pergere non cessat, angelica beatitudinis consors efficitur, et ipsius Domini Dei omnipotentis æterno fruitur aspectu. LXXXIX, 860-862. Virtutes in genere sunt fides recta et vita immaculata; fides recta, quod est credere in Deum Patrem omnipotentem, et in Jesum Christumn Filium ejus, et in Spiritum sanctum, unum omnipotentem Deum in Trinitate perfecta. Sed quia scriptum est: Fides sine operibus mortua est, oportet Deum diligere......; deinde proximum... timor Domini, pax, benignitas, patientia, humiHitas, continentia, modestia, justitia, misericordia... Bcnifac., episc., LXXXIX, 856. JULIANUS POMERIUS. Omnis sancta virtus res est divina, incorporea prorsus atque mundissima; quam mentes inquinatæ non inquinant, sed ipsa inquinatas emaculat; cujus participatione formantur informia, suscitantur mortua, sanautur infirma, corriguntur prava, reconciliantur adversa. Hanc non babet nisi Deus, et is cui dederit Deus. Quæ in animo habitat, sed animum corpusque sanctificat; ad quam nullus accedit invitus, quam nullus amittit, nisi propria voluntate deceptus. Nemo eam sibi conferre potest, cum possit auferre ; alteri autem nec conferre prævalet nec auferre. Itaque cum talis ac tanta virtus cuilibet inter voluptates suas adhuc marcescenti refulserit, atque ei ad se concupiscendam desiderium salubre commoverit, protinus in animo ejus duarum delectationum contrariarum rixa consurgit, et mentem voluntas adversum se ancipiti delectatione divisam in diversa ducit ac reducit; modo reprehendendo, quod elegerat, modo quod reprehenderat eligendo; atque ita in alterutrum latus se cogitationum varietate versantem, ipsa velut virtutis ac vitii tepida medietas, vexat ac lacerat. Quoniam quidem quemlibet hominem, donec se in eo quod elegerit, certa definitione confirmei, quandiu modo non vult quod volebat, modo velle incipit quod nolebat, velut in quodam deliberationis incerta bivio constitutum, discerpit ipsa diversitas voluntatum. Hinc eum virtus admonet suæ salutis et vocat ; inde consuetudo vitiosa discedere a se volentem remoratur et revocat, et paulisper a se averso, nec ad virtutem plene converso, usitatæ voluptatis admonitione blanditur, et omnes illecebras quibus olim perdite fruebatur ostendit. Tuspia quoque desideria quibus vinciatur immittit, ac jam pene fastidienti blandum nescio quod molliter insusurrat, et supplicat ne præponat mollibus dura, lætis tristia, certis dubia, præsenti voluptati futura; cogitet quam pœnale sit atque difficile dulcibus carere deliciis, ADAMARUS (S.), monach., LXXXVIII, 743, 766. ADRIANUS IV, papa, CLXXXVIII, 1536. ADSO, Dervens. monach., CXXXVII, 603, 621, 628, 647, 652. AELREDUS, abb., CXCV, 200, 557. AIMOINUS, Floriacens. monach., CXXXIX, 775. ALANUS DE INSULIS, CCX, 487, 489, 532, 519, 602, 666, 669. ALBERICUS, Ostien. episc., CLXVI, 451. ALCUINUS, abbas, C. 161, 166, 167, 168, 173, 173, 214-217, 232, 554, 360, 561, 506; CI, 637, 943, 1254. ALEXANDER II, papa, CXLVI, 1279. ALEXANDER HII, papa, CC, 1370. AMBROSIUS (S.), Mediolanens. episc., X'V, 219, 228, 218, 262; XV. 57, 61, 75, 81, 116, 204, 250, 279, 29, 451, 600, 730, 1053, 1200, 1229, 1308, 1310. ANACLETUS, antipap., CLXXIX, 707. ANSELMUS (S.), Cantuariens. archiepisc., CLVIII, 592, 595, 658, 641, 642, 876, 878, 883, 1161. ARIALDUS, diaconus, CXLIII, 1463. ARNOBIUS, rhetor, V, 227, 309, 826. BEDA, Venerabil., XCII, 146. BENEDICTUS (S.), abbas, CIII, 441, 447, 477. BERNARDUS (S.), Clrævall, abb., CLXXXII, 778, 819; CLXXXIII, 47, 547, 878, 1055, 1116; CLXXXIV, 312, 566, 674, 652, 766; CLXXXV, 503, 314, 437, 492, 660, 1010, 1334. CASSIANUS, presbyt., XLIX, 666, 900. CASSIODORUS, senat. et Vivariens. abb., LXIX, 798. 1149, 1184, 1185; LXX, 1290, 1291. CONSTANTINUS MAGNUS, imperat., VIII, 52, 272, 440, 469, 1346. CYPRIANUS (S.), Carthagin. episc., IV, 663. EADMERUS, monach., CLIX, 579, 665, 682. ELIGIUS (S.), Noviomens. episc., LXXXVII. 519. ETHELWOLDUS, Wintoniens. episc., LXXXVII, 97. EUGYPPIUS, abb., LXil, 570, 571, 879. GERHOHUS, præposit. Reichersp., CACHII, 652, 884; CXCIV. 1163, 1271, 1428. GODEFRIDUS BULLONIUS, Hierosolymit. rex, CLV, 392, 458, 440. GREGORIUS (S.), Turonens. episc., LXXI, 445. GREGORIUS MAGNUS (S.), papa, LXXV, 509, 559, 592, 593, 631, 632, 696; LXXVI, 1068; 1.XXVII, 18, 121; LXXIX, 26, 59, 141, 397, 481, 514. GUALBERTUS, abb., CXLVI, 771. GUIBERTUS, abb., CLVI, 27, 23, 41, 47, 96, 140, 14!, 207, 33, 517, 530. HALITGARIUS, Cameracens. episc., (V. 673. 1106. HIERONYMUS (S.), presbyt., XXII, 425, 554, 659, 815, 819, 827, 881, 1112; XXIII, 228 286, 301, 512. HILARIUS (S.), Pictaviens. episc, IX, 75, 74, 964. HILDEBERTUS, Turonens. archiepisc, CLXXI, 141, 146, 156, 163, 164, 176, 355, 783, 817, 900, 1009, 1013, 1043. HILDEGARDIS (S.), abbatissa, CXCVII, 151, 182, 191, 272, 770, 783, 785, 941. HUCBALDUS, monach., CXXXII, 868. HUGO (S.), Lincoln. episc., CLIII, 946 HUGO DE S. VICTORE, CLXXV, 1152; CLXXVI, 124, 273, 341,525, 997, 1184; CLXXVII, 183, 494, 502, 627,822. ISIDORUS MERCATOR, CXXX, 710, 894. INNNOCENTIUS III, papa, CCXV, 984. IVO (S.), Carnotens. episc, CLXI, 795. JOANNES SCOTUS, Erigena, CXXII, 1156, 1157, 1167. JOANNES CIRITA, abb., CLXXXVIII, 1668. JOANNES SARESBER!ENSIS, Carnotens. episc., CXCIV, 492, 497, 518, 612, 651, 740, 954. JULIANUS POMERIUS, LIX, 473, 501, 510, 518. LACTANTIUS FIRMICUS, VI, 366, 580, 382, 386, 434, 455, 413, 446, 496, 470, 571, 587, 609, 610, 649, 650, 651, 654, 659, 663, 665, 685, 587, 735, 737, 738, 766, 768, 885; VII, 137, 824. LEO MAGNUS (S.), pap., CXLIII, 559 LEO MARSICANUS, monach., CLXXIII, 904. LUPUS SERVATUS, presbyt., CXIX, 683. MARBODUS. Redon. episc., CLXXI, 1475, 1476, 1510. MARTINUS (S.), Legionens. presbyt., CCVIII, 202, 398; CCIX, 151. MATHILDIS (S.), regina, CXXXV, 889. NORBERTUS (S.), archiepisc., CLXX, 1291. ODO (S.), Cluniacens. abb., CXXXIII, 49, 1!2, 122, 129, 184, 370. ORDERICUS, monach., CLXXXVIII, 632. OTHLONUS, presbyt. et monach., CXLVI, 119, 290. PASCHASIUS RADBERTUS (S.), (XX, 327. PETRUS BLESENSIS, CCVII, 51, 92, 247, 881. PETRUS DAMIANUS (S.), CXLV, 209, 773. PETRUS, Clarævall. abb., CCI, 1402. PETRUS LOMBARDUS, CXCI, 1328; CXCH, 84. PETRUS, Pictaviens. episc., CCXI, 1039, 1078, 1088, 1133, 1134. PHILIPPUS DE HARVENG, abb., CCII, 105, 147. PROSPER (S.), Aquitan., LI, 185, 248. 653. RABANUS MAURUS, archiepisc., CVIII, 553, 812, 813; CIX, 14; CX, 1115; CXII, 1148. RATHERIUS, Veronens. episc., CXXXVI, 161, 311 REGINO, Prumiens. abb., CXXXII, 279. REINERUSIS. Laurentii monach., CCIV 61. RICHARDUS A S. VICTORE, CXCVI, 6, 17, 38, 412, 662, 1098, 1129, 1269, 1291, 1292. RICULFUS, Suessionens. episc., CXXXI, 16. SIGEBERTUS, Gemblacens. monach., CLX, 663. STEPHANUS, Tornacens episc., CCXI, 588. 1081. SULPICIUS SEVERUS, XX, 1175, 1778. TAIO, Cæsaraugustan. episc., LXXX, 874, 875, 925, 926, 942. THOMAS, Cisterciens. CCVI, 88. THOMAS DE RADOLIO, monach., CCIX, 1028. TERTULLIANUS, presbyt., I. 416, 441, 452, 624, 910, 923, 924; II. 41, 619; III, Ì11, 138. 555. THEODORUS, Cantuariens. archiepisc., XCIX, 941. VALCANDUS, monach., CLI, 590. VENANTIUS FORTUNATUS, LXXXVIII, 118, 128, 137, 147, 154, 198, 208, 240, 311. ZACHEUS. Christianus, XX, 1079-1082. WALAFRIDUS STRABUS, Fuldens. monach., CXIV, 934, 991, 993. WILLELMUS (S.), abb., CCIX, 610. II. DE VIRTUTIBUS THEOLOGICIS. Virtutes theologica eæ sunt quæ ad Deum immediate referuntur, quæ nonnisi divina revelatione cognoscuntur, et quæ sunt fides, spes et charitas. Notum est quod sic referantur immediate ad Deum, cum per fidem credimus in Deum; per spem speramus in eum, et per charitatem eum diligimus. Est ergo Deus objectum proprium, et primarium, et immediatum virtutum theologicarum. Virtutes morales plurimæ sunt. Sed omnes reducuntur ad quatuor principales, quæ cardinales dicuntur, quia sunt veluti cardines et fundamenta cæterarum; videlicet al prudentiam, temperantiam, fortitudinem et justitiam. Iste non ad Deum immediate, sed ad mores recte componendos primo et directe, et immediate referuntur; qui quidem postea ad Deum referendi sunt. Deus enim est tinis ultimus ad quem oportet omnia referri quæ ad mores pertinent. Nec omnino puri mores sunt nisi ad Deum eorum sanctitas referatur. Si vis scire, ait S. Hieronymus, quales ornatus Dominus quærat? Habeo prudentiam, justitiam, temperantiam, fortitudinem. His plagis cœli includere, hæc te quadriga, velut aurigam Christi, ad metam concita ferat. Nihil hoc monili pretiosius, nihil hac gemmarum varietate distinctius; ex omni parte decori et ornamento tibi sint et tulamini. Philosophorum sententia est sibi hærere virtutes, et apostoli Jacobi, cui una defuerit, omnes deesse. PETRUS LOMBARDUS, magister sententiarum. Fides, spes, charitas et operatio secundum aliquid æqualia sunt in præsenti. Unde S. Gregorius: Fidem, spem, charitatem atque operationem, dum in hac vita vivimus, æquales sibi esse apud nos invenimus, quia quantum credimus, tantum amamus; et quantum amamus, tantum de spe præsumimus. Quisque enim fidelis tantum credit, quantum sperat et amal; et tantum operatur, quantum credit, et amat et sperat. Sed tamen major spe et fide charitas dicitur, quia, cum ad Dei speciem pervenitur, spes et fides transit, sed charitas permanet; et quia charitas mater est omnium virtutum, quæ non ideo per fidem et spem ponitur, quod ex eis oriatur, sed quia post illa remanebit aurta. « Charitas nunquam excidit. Præmissa autem æqualitas proprie secundum interiorum actuum intentionen consideranda est. Huic vero scilicet charitas non est ex fide et spe, sed e converso, videtur obviare quod ait Apostolus: Finis præcepti est charitas de corde puro, et conscieutia bona et fide non ficta Quod S. Augustinus exponens ait: Cor accipit pro intellectu, et conscientiam pro spe Qualis, inquit, charitas est finis præcepti procedens de corde puro, id est de puro intellectu, ut nihil nisi Deus diligatur; et conscientia, id est de spe bona et fide non ficta, id est, non simulata. Non ergo charitas fidem et spem, sed fides et spes charitatem præcedere videntur. Hoc ergo ea ratione traditum intellige, non quod fides et spes causa vel tempore charitatem omnium bonorum matrem præcedant, sed quia charitas illis in aliquo esse non potest, sed illæ sine charitate possunt esse, quamvis non sit fixa fides vel spes sine charitate. Ideo ergo ex fide et spe procedere dicitur charitas, quia nulli provenit sine istis, CXCII, 510, 511. Idem S. Augustinus: Fides operans per dilectionem utique sine spe esse non potest; nec amor sine spe, nec sine amore spes, nec utrumque sine fide; et fides sine amore nihil prodest: potest tamen credi aliquid quod non speratur; nihil autem potest sperari quod non creditur. Idcoque credere, quod est actus fidei, naturaliter præcedit sperare, quod est actus spei, quia nisi aliquid credatur non potest sperari. Creditur enim aliquid quod non speratur. Inde est quod in Scriptura plerumque reperitur quod fides præcedit spem, et spes sequitur fidem, non quod virtus fidei præcedat virtutem spei virtute vei causa, sed quia actus fidei naturaliter præcedit actum spei; quod etiam quidam concedunt de ipsa virtute fidei, ut naturaliter præcedat spem, non tempore. Unde et recte ea sola dicitur fundamentum omnium virtutum et bonorum operum, non autem fundamentum est charitatis, quia non ipsa charitatis, sed charitas ipsius virtutis fidei causa est. Charitas enim causa est et mater omnium virtutum ; quæ si desit, frustra habentur cætera; si autem adsit, habentur omnia. Charitas autem Spiritus sanctus est. ipsa estergo causa omnium virtutum, non ipsius aliqua virtutum causa est, quia omnia munera excellit. Unde S. Augustinus: Respice ad munera Ecclesiæ, et universis excellentius charitatis munus cognosces, quæ, ut oleum, nou potest premi in imo, sed superexsilit. Non ergo ejus causa vel fundamentum fides est. S. Gregorius dicit quia, nisi prius fides teneatur, nullatenus ad spiritualem amorem attingitur. Non enim charitas fidem, sed fides charitatem præcedit, quia nemo potest amare quod non crediderit, sicut nec sperare. Sed hoc accipi potest dictum de fide, quæ virtus non est. Ipsa enim spem et charitatem frequenter præcedit; vel de actu fidei, qui forte naturaliter actum charitatis præcedit; sicut actum spei, quod verba præmissa diligenter notata innuunt, et ea etiam quæ addit dicens: Nisi ea, inquit, quæ audis credideris, ad amandum ea quæ audis, non inflammaberis; qua tantum de non visis est....... Unde S. Chrysostomus : Fides in anima nostra facit subsistere ea quæ non v2dentur, de quibus proprie fides est; de visis enim no'o est fides, sed agnitio, CXCII, 807. infusum, quo in Deum firmiter credimus, iisque omnibus plane assentimus, quæ Deus revelavit, etiamsi illa captum nostrum superent. Quod explicatur. Est lumen, quia per earn mens nostra irradiatur et cognoscit quæ a Deo revelata sunt. Per hoc lumen firmiter, hoc est sine dubitatione, cum assensu pleno, certissime, credimus Deum exsistere, ipsique omnino confidimus. Inter ea quæ a Deo revelata sunt, alia intelligentia consequimur, alia ingenii nostri aciem superant, et utraque per fidem credimus. Intelligimus, v. g., colum et terram fuisse a Deo condita. Non plane intelligimus qui fiert possit, ut Deus unus in tribus personis subsistat; utrumque tide certissima credimus, quia Deus utrumque revelavit, cum fidei hujus fundamentum sit Verbum Dei solum. Neque enim aliud fide theologica credimus quam quod dixit et revelavit. Et Deo revelanti credimus, quia Deus nec sapientissimus falli, nec optimus fallere potest; nam impossibile est mentiri Deum. Cognoscimus autem quae sunt a Deo revelata, per ministerium Ecclesiæ Christi, cui Deus credidit verbi sui depositum. Quod Ecclesia sumit ex Scriptura sacra et traditione. Quiquid enim Deus revelayit hominibus, quidquid Ecclesia proponit de fide credendum, totum in Scriptura vel traditione continetur. Scripturæ nomine intelligimus Verbum Dei scriptum in iis libris quos canonicos dicimus; traditionis nomine intelligimus Verbum Dei non scriptum in libris canonicis, sed ab apostolis ad nos usque continua successione, ore transmissum el veluti per manus traditum. Dicimus verbi Dei depositum, nimirum Scripturam et traditionem Ecclesiæ fuisse a Christo commissum, quia ad solam Ecclesiam catholicam ex Christi instituto pertinet, tum Scripturas, tum traditiones seras et sinceras a falsis secernere; et interpretari et significare quis sit sensus Scripturarum et iraditionis. Ait S. Augustinus, lib. xiu contra Faustum, c. 4, 5. An Faustus apostolos nostros pro se testes vocabit? Non opinor homines producet, sed libros aperiet, quos non pro se, sed contra se apertos reperiet. Quod si eos infalsatos dixerit, ipse testium suorum fidem oppugnabit. Si autem alios quos dicat apostolorum nostrorum codices protulerit, quomodo eis ipse auctoritatem dabit quam per Ecclesias Christi ab ipsis apostolis constitutas non accepit, ut inde ad posteros firmata commendatione transcurreret? Nostrorum porro librorum auctoritas, tot gentium consensione, per successiones apostolorum, episcoporum, conciliorum roborata Manichæis adversa est; vestrorum autem nulla est, quia et a tam paucis profertur, et ab iis qui Deum et Christum mendacem colunt. Et in lib. xxviu, c. 2 et 4. Dices illam narrationem non esse Matthæi quam Matthæi esse dicit universa Ecclesia, ab apostolicis sedibus usque ad præsentes episcopos certa successione perducta... istum librum credite esse Matthai, quem ex illo tempore quo Matthæus ipse in carne vixit, non interrupta serie temporum Ecclesia certa connexionis successione usque ad tempora ista perduxit. Sed alium forte proferes librum, qui nomen habeat alicujus apostoli, quem a Christo constat electum, et ibi Christum natum ex Maria Virgine non esse lecturus es. Cum ergo necesse sit alterum borum librorum esse mendacem, cui nos potius censes tidem accommodare debere? Eine quem illa Ecclesia ab ipso Christo inchoata et per apostolos provecta certa successionum serie usque ad hæc tempora, toto terrarum orbe dilatata, initio traditum et conservatum agnoscit alque approbat, an ei quem eadem Ecclesia incognitum reprobat? Si enim prolatæ fuerint aliquæ litteræ, quæ mallo alio narrante ipsius proprie Christi esse dicantur... quia et ille litteræ si proferrentur, utique considerandum erat a quibus proferrentur. Si ab ipso, illis primitus sine dubio proferri potuerunt, qui tunc ei cohærebant, et per illos etiam ad alios pervenire. Quod si factum esset per præpositorum et populorum successiones confirmatissima auctoritate clarescerent. Quis est ergo tam demens, qui hodie credat esse epistolam Christi quam protulerit Manichæus, et non credat facta vel dicta esse Christi quæ scripsit Matthæus? aut si etiam de Matthæo, utrum ipse ista scripserit dubitat, de ipso quoque Matthæo non potius id credat quod invenit in Ecclesia, quæ ab ipsius Matthæi temporibus usque ad hoc tempus certa successionum serie declaratur, et credat nescio cui ex transverso de Perside. Cum ipse apostolus Paulus post Ascensionem Domini, de celo vocatus, si non inveniret in carne apostolos, quibus communicando, et cum quibus conferendo Evangelium, ejusdem societatis esse appareret, Ecclesia ili omnino non crederet? Sed cum cognovisset eum annuntiantem quod etiam i'li annuntiabant, et in eorum communione atque unitate viventem, ita eum Domino commendante, meruit aucloritatem, ut verba illius hodie sic audiantur in Ecclesia, tanquam in illo Christus locutus audiatur. Et putat Manichæus credi sibi debere ab Ecclesia Christi, loquenti contra Scripturas tanta et tam ordinata auctoritate firmatas, per quas ei præcipue commendatum est ut quisquis illi annuntiaverit præterquam quod accepit, anathema sit, Cum igitur tantum auxilium Dei, pergit idem S. Augustinus in lib. De utilitate credendi, c. 17, n. 35. tantum profectum fructumque videamus, dubitabimus nos ejus Ecclesiæ condere gremio, quæ usque ad confessionem generis humani ab apostolica sede per successiones episcoporum, frustra hæreticis circumlatrantibus, et partim plebis ipsius judicio, partim conciliorum gravitate, partim etiam miraculorum majestate damnatis culmen auctoritatis obtinuit? Cai nolle primas dare vel summæ profecto impietatis est, vel præcipitis arrogantiæ. Nam si nulla certa ad sapientiam salutemque animis via est, nisi cum eos rationi præcolit fides, quid est aliud ingratum esse opi atque auxilio divino, quam tanto robore prædictæ auctoritati velle resistere?..... Scripturarum a nobis tenetur veritas, cum hoc facimus quod universæ jam placuit Ecclesiæ, quam ipsam Scripturarum commendat auctoritas, ut, quoniam sancta Scriptura fallere non potest, quisquis falli metuit, hujus obscuritate quæstionis eamdem ecclesiam de illa consulat, quam sine ulla ambiguitate sancta Scriptura demonstrat Vincentius Lirineus. in suo Commonitorio ait : Sæpe igitur magno studio et summa attentione perquirens a quamplurimis sanctitate et doctrina præstantissimis viris, quonam modo possim certa quædam et quasi generali ae regulari via catholicæ fidei veritatem ab hæreticæ pravitatis falsitate discernere, hujusmodi semper responsum ab omnibus fere retuli. Quod sive ego, sive quis vellet exsurgentium hæreticorum fraudes deprehendere, laqueosque vitare, et in fide sana sanus atque integer permanere, duplici modo munire tidem suam Domino adjuvante deberet, primum scilicet divinæ legis auctoritate, tum deinde Ecclesiæ catholicæ traditione. Hic forsitan requirat aliquis: Cum sit perfectus Scripturarum canon, sibique ad omnia satis superque sufficiat, quid opus est ut ei ecclesiastica intelligentiæ jungatur auctoritas? Quia videlicet Scripturam sacram pro ipsa sui a'titudine non uno eodemque sensu universi accipiunt, sed ejusdem alioquia alius aliter atque alius interpretatur, ut pene quot homines sunt, lot illinc sententiæ erui posse videantur. Aliter namque illam Novatianus, aliter Sabellius, aliter Donatus exponit; aliter Arius, Eunomius, Macedonius; aliter Photinus, Apollinaris, Priscillianus, aliter Jovinianus, Pelagius, Colestius, aliter postremo Nestorius. Atqui idcirco multum necesse est propter tantos tam varii erroris anfractus, ut prophetica et apostolicæ interpretationis linea secundum ecclesiastici et catholici sensus normam dirigatur. Sancta Tridentina synodus de ista traditionis quæstione, decernit, ad coercenda petulantia ingenia, ut nemo suæ prudentiæ innixus, in rebus fidei et morum, ad ædificationem doctrinæ Christianæ pertinentiam, sacram Scripturam ad suos sensus contorquens, contra eum sensum quem tenuit et lenel sancta mater Ecclesia, cujus est judicare de vero sensu et interpretatione Scripturarum sanctarum, aut etiam contra unanimem consensum Patrum, ipsam Scripturam sacram interpretari audeat, etiamsi hujusmodi interpretationes nullo unquam tempore edendæ forent. Consul. Matth. x1, 25; xvi, 18; xvi, 17; xxvm, 20. Luc. x, 16. Rom. 1, 14; 1 Cor. 1, 26. Ephes. iv, 14. I Timoth. 1, 15 Fides prorsus necessaria est ad salutem. Nulla salus iis qui firmiter non credunt quidquid credit et docet Ecclesia. Unde necesse est omnino, ut singuli credant in genere quidquid credit Ecclesia; et ex iis nonnulla capita, quæ præcipua sunt, distincte norint; scilicet, Myste ria sanctissimæ Trinitatis, Incarnationis Verbi, Redemptionis hominum per Christum, quecunque apostolorum symbolo continentur; præcepta Dei et Ecclesiæ; multa quæ pertinent ad sacramenta, præsertim ad baptismum, Eucharistiam et poenitentiam. Quod sic explicamus: Distinctam articulorum fidei cognitionem majorem minoremve habere tenetur unusquisque pro ratione status, conditionis, ingenii, temporis et ceterorum hujusmodi. Quæ cuique cognitio distincta necessaria sit difficile est certo statuere. Non hic quæstio est de iis quæ ante Christum essent necessario credenda. Loquimur solum de baptizatis quibus adest liber rationis usus. Nullus ex iis salvari potest, quin noverit mysteria sanctissimæ Trinitatis, Incarnationis et Redemptionis. Tenentur singuli addiscere saltem præcepta Dei et Ecclesiæ, symbolum apostolorum, effectum baptismi, aliaque multa qua per tinent ad sacramenta sive confirmationis, sive Eucharistie, sive pœnitentiæ, sive Extremæ-Unctionis, et ad status sui atque conditionis rationem et officia. Hæc dicta intelligantur de rudioribus inter Christianos. Qui enim religionem penitus investigare et cognoscere possunt, nec curant, iis periculosior est ignorantia. Nihil enim est, quod nostra pluris intersit, quod ad nos spectet magis, quam singula nosse quæ Ecclesia credit, et omnium Ecclesiæ observationum rituumque rationes investigare. Id si ita est, mirum plerosque Christianorum torpere oscitanter supina ignorantia, cujus valde timendus ipsis exitus est in tremendo Dei judicio. Quod conterunt tempus ludis, nugis, inanibus colloquiis, voluptatibus, id si in religionis studio collocarent, esset hæc illis et facilis et ucunda et utilis occupatio. Non est quod excusent suam ignorantiam. PETRUS LOMBARDUS. Dicendum de sufficientia fidei ad salutem. Illis enim qui præcesserunt adventum Christi et qui sequuntur, videtur profecisse fides secundum temporis processum, sicut profecit cognitio. Fides quippe magna dicitur cognitione et articulorum quantifate, vel constantia et devotione. Est autem quadam fidei mensura sine qua nunquam potuit esse salus. Unde Apostolus: Oportet accedentem ad eum credere quia est, et quod remunerator est sperantium in se. Sed quæritur utrum hoc credere ante adventum et ante legem, ad salutem suffecerit. Nam tempore gratiæ constat certissime hoc non suflicere; oportet enim universa credi quæ in symbolis continentur. Sed nec ante adventum nec ante legem videtur hoc suffecisse, quia sine fide Mediatoris nulum hominem vel ante, vel post fuisse salvum sanctorum auctoritates contestantur. Unde S. Augustinus illa fides sacra est qua credimus nullum hominem, sive majoris, sive minoris ætatis, liberari a contagione mortis et obligatione peccati, quod prima nativitate contraxit, nisi per unum mediatorem Dei et hominum Jesum Christum. Cujus hominis ejusdemque Dei saluberrima fide etiam illi justi salvi facti sunt, qui priusquam veniret in carne crediderunt in carnem venturum. Eadem enim fides est et illorum et nostra. Proinde cum omnes justi sive ante incarnationem sive post, nec vixerint, nec vivant, nisi ex fide incarnationis Christi, profeeto quod scriptum est, non esse aliud nomen sub coelo, in quo oporteat salvari nos, ex illo tempore valet ad salvandum genus humanum, ex quo in Adam vitiatum est. › Idem S. Augustinus ait: Nemo liberatur a damnatione, que per Adam facta est, nisi per fidem Jesu Christi. Eadem lides Mediatoris quæ nos salvat, salvos justos faciebal antiquos, pusillos cum magnis, qua, sicut credimus Christum in carne venisse, ita ilii venturum et sicut nos mortuum, ita illi moriturum; el sicut nos resurrexisse, ita illi et resurrecturum, et nos et illi ad judicium vivorum et mortuorum venturum......, CXCII, 809-811. Fides est virtus qua ereduntur quæ non videntur. Quæ tamen non de omnibus quæ non videntur accipiendum est, sed de his tantum quæ credere ad religionem pertinent. Multa enim sunt quæ si Christianus ignoret, nihil metuendum est, quia non ideo a religione deviat. Accipitur autem fides tribus modis, scilicet pro eo quo creditur, et est virtus; et pro eo quod creditur, et non est virtus; et pro eo in quo creditur, quod aliud est ab eo quo creditur. Unde S. Augustinus ait: aliud sunt ea que creduntur, aliud fides qua creditur. Illa enim in rebus sunt quæ vel esse, vel fuisse, vel futura esse creduntur; hæc autem in animo credentis est, et tantum conspicua cujus est, et tamen nomine fidei censetur atrumque, et illud scilicet quod creditur, et id quo creditur. Id quod creditur dicitur fides, sicut ibi in Symbolo S. Athanasii: Hæc est fides catholica.... Fides autem qua creditur, si cum charitate est, virtus est, quia charitas mater est omnium virtutum, quæ omnes informat, sine qua nulla vera virtus est, Fides ergo operans per dilectionem virtus est, qua non visa creduntur. Hæc est fundamentum quod mutari non potest, quæ posita in fundamento neminem perire sinit, unde S. Augustinus ait : Fundamentum est Christus Jesus, id est, Christi fides, scilicet quæ per dilectionem operatur, per quam Christus habitat in cordibus, quæ neminem perire sinit. Fides enim sine dilectione inanis est. Fides cum dilectione Christiani est; alia dæmonis est. Nam et dæmones credunt et contremiscunt. Sed multum interest utrum quis credat Christum, vel Christo, vel in Christum. Non ipsum esse Christum dæmones crediderunt, nec tamen in Christum crediderunt. Aliud est enim credere in Deum, aliud credere Deo, aliud credere Deum. Credere Deo est credere vera esse quæ loquitur, quod et mali faciunt, et nos credimus homini, sed non in hominem. Credere Deum, est credere quod ipse sit Deus, quod etiam mali faciunt. Credere in Deum est credendo amare, credendo in eum fre, credendo ei adhærcre, et ejus membris incorporari. Per hanc fidem justificatur impius, ut deinde ipsa fides incipiat per dilectionem operari. Ea enim sola bona opera dicenda sunt quæ fiunt per dilectionem Dei. Ipsa enim dilectio, fidei opus dicitur. Fides ergo quam dæmones et falsi Christiani habent, qualitas mentis est, sed informis, quia sine charitate est. Nam et malos fidem habere, cum tamen charitate careant, Apostolus ostendit dicens: Si habuero omnem fidem, charitatem autem non habeam, etc. Quæ fides etiam donum Dei dici potest, quia et in malis quædam Dei dona sunt, CXCII, 805. 2. De fidei fundamentis que sunt, Scriptura sacra, traditio et auctoritas conciliorum et Patrum. Cum diversis modis dicatur fides, fatendum est tamen unam fidem, ut ait Apostolus: Unus Dominus, una fides. Sive enim fides accipiatur pro eo quod creditur, sive pro eo quo creditur, recte dicitur fides una. Si enim pro eo quod creditur accipiatur, ex hac intelligentia dicitur una fides, quia idem jubemur credere. et unum idemque est quod creditur a cunctis fidelibus. Unde fides catholica dicitur esse, id est universalis. Si vero ac ipiatur fides pro eo quo creditur, ea ratione una dicitur esse fides, non quia sit una numero in omnibus, sed genere, id est similitudine. Unde S. Augustinus: Fides (quam qui habent fideles vocantur, et qui non habent infideles) communis est omnibus fidelibus; sicut plurimis hominibus, facies communis esse dicitur, cum tamen singuli suas habeant. Non enim fides numero est una, sed genere; quæ cum sit in uno, est et in aliis, non ipsa, sed similis, et propter similitudinem magis unam dicimus esse, quam multas. Sicut idem volentium dicitur una voluntas, cum tamen cuique sit sua voluntas, et duorum simillimorum dicitur facies una. Notandum est quod fides proprie de non apparentibus tantum est. Unde S. Gregorius: Apparentia uon habent fidem, sed agnitionem Unde cum Paulus dicat: fides est substantia rerum sperandarum, argumentum non apparentium. Hoc veraciter dicitur credi, quod non solet videri. Nam credi jam non potest, quod videri potest. Thomas aliud vidit, et aliud credidit, hominem vidit et Deum confessus est..., fidem ipsam videt quisque in corde suo esse, si credit; vel non esse si non credit..... Cum ergo ideo credere jubeamur, quia id quod credere jubemur videre non possumus; ipsam tamen fidem, quando est in nobis videmus in nobis, quia et rerum absentium præsens est fides, et rerum quæ fo is sunt, intus est fides; et rerum quæ non videntur, videtur fides, et ipsa temporaliter fit in cordibus hominum, et si ex infidel bus fideles fiant, perit ab eis.... Est ergo fides convictio non apparentium, quia per fidem subsistunt in nobis etiam modo speranda, et subsistunt in futuro per experientiam. Et ipsa est probatio et convictio non apparentium, quia, si quis de his dubitet, per fidem probantur, ut adhuc probatur futura resurrectio, quia ita crediderunt patriarchæ et alii sancti. Vel probatio est et certitudo quod sint aliqua non apparentia. Proprie tamen fides dicitur substantia rerum sperandarum, quia sperandis substal, et quia fundamentum est bonorum, quod nemo putare potest, CXCII, 805-807. Cum fides, ex jam allatis testimoniis sit prima virtus quæ subjugat animiam Deo, quia cognitio divinitatis et veritatis per fidem discenda est catholicam, quia Sine fide impossibile est placere Deo, vere beatus est qui et recte credendo bene vivit, et bene vivendo fidem rectam custodit. Igitur sicut otiosa est fides sine operi bus bonis, ita nihil proficiunt opera bona sine fide recta. Ista est fides catholica, ete. Adhuc de fide in se speciala consulantur Patres sequentes: ABELARDUS PETRUS, abb. Rug., CLXXVIII, 629, 1349 et seqq.. 1385, 1695. ADAMUS SCOTUS, Præmonstrat. abb., CXCVII, 135, 684. AGAPETUSI, papa, LXVI, 32 et seqq., 43. AIMOINUS, Floriacens. mon., CXXXIX, 655, 749, 775. ALANUS DE INSULIS, CCX, 305 et seqq., 428, 539, 541, 545, 615. ALCUÍNUS abb., C. 112, 172, 187 et seqq., 190, 193, 250, 505; CI, 597, 615, 918, 1088, 1284, 1315. ALEXANDER II, papa, CC, 85, 289. ALGERUS, scholast, CLXXX, 321, 838, 834, 936, 941. AMBROSIUS (S.), Mediolanens. episc., XIV, 137, 214, 350, 356, 428, 492, 624. 660, 670, 753, 789, 877, 966, 997, 1012, 1020, 1047, 1061, 1069, 1086, 1097, 1174, 1175, 1219, 1233, 1267, 1279, 1316, 1321, 1353, 1365, 1394, 1419, 1432, 1439, 1441, 1443, 1452, 148, 1499, 150!, 1520, 1538, 1550, 1559, 1561, 1597, 1599, 1633, 1637 cessione in Ecclesia catholica conservatas, pari pietatis affectu ac reverentia suscipit ac veneratur. 1658, 1662, 1683, 1724, 1725, 1716, 1836; XV, 105, 115, 161, 166, 268, 278, 291, 331, 310, 420, 428, 132, 485, 500, 516, 529, 550, 548, 562, 588, 58, 671, 706, 711, 819, 827, 882, 887, 905, 921, 964, 976, 980, 981, 1006, 1008, 101, 1138, 1152, 1209, 1217, 1257, 1267-1269, 1559, 1389, 1390, 1512. ANASTASIUS, Rom. abb., CXXVII, 1014-1016; CXXXVIII, 451. ANSELMUS, Havelbergens. episc., CLXXXVIII, 1146, 1159, 1200. ARNOBIUS, V, 491 et seqq. ATTO, Vercellens. episc., CXXXIV, 29. AUGUSTINUS (S.), Hipponens, episc., XXXII, 43, 612, 622, 722, 755, 808, 877, 1224, 1304; XXXIII, 146, 184, 285, 358, 374, 375, 386, 447, 448, 453, 456, 457, 482, 525, 533, 549, 574, 593, 598, 681, 768, 819, 820, 845, 858, 875, 877 et seqq.. 880, 969, 978, 981, 984, 987, 988, 989, 1042, 1050; XXXIV, 22, 35, 71, 85, 145, 166, 262, 261, 574, 612, 614, 734, 756, 839, 1070, 1101, 1333, 1542, 1400, 1454, 1459, 1568, 1574, 1577, 1578, 1602, 1631, 1670, 1690, 1691, 1724, 1741, 1753, 1755, 1760, 1766, 1778, 1816, 1837, 1850, 1871, 1918, 1927, 1951, 1989. 2054, 2035, 2061, 2066; XXXVI, 31, 32, 34, 36, 72, 87, 103, 127, 136, 144, 145, 190, 218, 219, 256, 237, 240, 247, 248, 251, 251, 257, 258, 320, 321, 555, 357, 359, 368, 369, 399, 424, 436, 504, 541, 564, 571, 620, 627, 649, 655, 656, 669, 698, 700, 708, 727, 750, 78, 786, 787, 788, 808, 851, 874, 911-915, 993, 994, 999, 1008, 1075, 1112, 1116, 1117, 1119, 1126, 1131, 1133, 1143, 1196, 1201, 1278, 1341, 1345, 1362, 1138, 1523, 1557, 1602, 1603, 1614, 1690; XXXVII, 71, 87, 88, 111, 112, 124, 150, 151, 171, 179, 190, 197. 204, 217, 228, 233, 231-238, 286, 287, 293, 209, 316, 332, 341, 345, 368, 370, 376, 515, 521, 561 562; XXXIX. 27, 63, 64, 80, 91, 175, 183, 184, 251, 356, 388, 821, 822, 852. 833, 835, 904, 914, 947, 960, 961, 1014, 1016, 1017, 1038; XL, 501; XLI, 183, 209, 214, 232. 257, 248, 249, 272, 314, 541, 377, 389, 397, 398, 400, 401, 450, 569, 595, 598, 399, 616, 673, 752, 755, 892, 897, 898, 920, 940, 961, 995. BACHIARIUS, monach., XX, 1015, 1036. BALDUINUS, Cantuariens. archiep., CCIV, 575 et seqq., 639. BEDA Venerab., XCII, 45, 175, 259; XCIV, 749; XCV, 57, 97, 104. BERNARDUS (S.), Clarævall. abb., CLXXXII, 790. 818, 1089; CLXXXIII, 291, 736. 773, 921, 1012; CLXXXIV, 1200; CLXXXV, 111, 419, 1045, 1180, 1382. BONIFACIUS (S.), episc. et mart., XXXIX, 852 et seqq., 855-858. BONIFACIUS V. papa, LXXX. 456, 438. BRUNO (S.), Carthusianor, instit., CLI, 612, 710. 715; CLIH, 200, 225, 327, 557, 551, 552 et seqq., 559, 562, BRUNO (S.), Herbipol. episc., CXLII, 558, 568. BRUNO (S.), Signiacens. episc., CLAIV, 103; CLXV, 901-904. CAROLUS MAGNUS, imperat., XCVIII, 182, 183, 294, 329, 353 et seqq., 387, 388. De primo fidei fundamento quod est Scriptura sacra. Scriptura sacra est verbum Dei scriptum in his libris quos canonicos dicimus, hoc est, quod regulam fidei nostræ contineant, et quod horum librorum series contineatur in pluribus Ecclesie canonibus. Sic regulas ab Ecclesia positas vocamus. Libri canonici hi sunt qui apud nos continentur in nostris bibliis, etc....., de quibus sic definit synodus Tridentina : Sacrosancta, cecumenica et generalis Tridentina synodus in Spiritu sancto legitimie congregata,....... hoc sibi perpetuo ante oculos proponens. ut sublatis erroribus, puritas ipsa Evangelii in Ecclesia conservetur; quod pronissum ante per prophetas in Scripturis sanctis Dominus noster Jesus Christus Dei Filius proprio ore primum promulgavit, deinde per suos apostolos, tanquam fontem omnis salutaris veritatis, et morum disciplinæ, omni creature prædicari jussit; perspiciensque hanc veritatem et disciplinam contineri in Libris sacris et sine scripto traditionibus, quæ ex ipsius Christi ore ab apostolis acceptæ aut ab ipsis apostolis, Spiritu sancto dictante, quasi per manus traditæ, ad nos usque pervenerunt, orthodoxorum Patrum exempla secuta omnes libros tam veteris quam novi Testamenti, cum utriusque unus Deus sit auctor, nec non traditiones ipsas, tum ad fidem, tum ad mores pertinentes, tanquam vel ore tenus a Christo, vel a Spiritu sancto dictatas, et continua suc At debentne Christiani legere Scripturam sacram? Debent profecto. Etenim lectio divinarum Scripturarum, maxime novi Testamenti, Psalmorum et librorum moralium veteris Testamenti deberet esse cast delicie et quotidiana exercitatio Christianorum, qui pietatem, non vanitatem aut curiositatem alere student. Id maxime probat et peroptat Ecclesia. Sed fatendum est in Christianis esse plurimos quibus præ ignorantia crassiori, vel præ ingenii tarditate Scripturarum lectio parum prodesset; alios quibus præ superbo et indocili ingenio noceret hæc lectio. Egri nimium, heu! quibus vel ipsum ægritudinis remedium mortiferum est. Unde Scriptura sacra debet legi cum mente venerabunda, submissa, docili; quæ capiuntur ea tenenda sunt, quæ captum superant credenda et suscipienda. In omnibus obsequendum Ecclesiæ judicio. Deus orandus ante et post lectionem, aperiat nobis sensum ad intellectionem Scripturarum, et verba sua ipse cordibus nostris imprimat. Quidquid legitur, id alte animo infigendum, id jugiter ut sese dat occasio exprimendum in moribus, ne similes simus homini consideranti vultum nativitatis sne in speculo; consideravit enim se et abiit, et statim oblitus est qualis fuerit. › Quæ explananda sunt auctoritate Patrum..... Audiatur primus S. Chrysostomus. Obsecro, ait homil. 2 in Matth., c. 1, ut hæc quæ de Scripturis seminata sunt versetis. De tali enim studio, talique cura ingens quoddam animabus bonum ac salutare conquiritur. Nam et Deo placere possumus ista curando et ab injuriosis obscenisque sermonibus et convictis munda ora servabimus, dum spiritualibus exercemur eloquiis, et dæmonibus terrori esse poterimus, linguam nostram (alium armis muniendo verborum, et tunc majorem Dei gratiam valebimus promereri. Hinc enim et mentis vestræ et acumen augetur et lumen... Non sum ego monachus, uxorem habeo, et filios et curam domus gero. Hoc est quod omnia quasi una quadam peste corrumpit; quoniam lectionem divina rum Scripturarum ad solos putatis monachos pertinere, cum multo magis vobis quam illis sit necessaria. Qui enim versantur in publico et vulnera quotidie accipiunt, magis indigent medicamine. Itaque multo est gravius atque deterius rem superfluam esse legem Dei putare, quam illam omnino non legere..... Ex Scripturis namque divinis sermo prolatus, ipso igne vehementius animam audientis accendit, atque in omnem illam præparat usum bonorum. Sic etiam Paulus Corinth`os, quos inflatos esse agnoverat ac tumentes, castigatione sermonis reddidit mitiores; et David post peccatum, quoniam sermonem audivit Dei ad salutarem illam penitentiam convolavit... Non igitur contemnamus audire Scripturas divinas; diabolic enim est mentis, non permittentis nos aspicere thesaurum, ne divitias acquiramus. Propteren ille suadet nihil omnino esse commodi divinas audire leges ne quando ex auditu, sequi etiam videat actionem. Idem, Conc. 3, de Lazaro, ait: Id semper hortor et hortari non desinam, ut non hic tantum attendatis its quæ dicuntur, verum etiam cum domi fueritis, assidue divinarum Scripturarum lectioni vacetis. Ne quis enim mihi dixerit Sunt frigida illa verba, mu'ta insunt quæ contemni debeant; ego forensibus causis affixus sumi, publica gero negotia, artificium exerceo, uxorem habeo, alo liberos, familie curam gero, mundanus homo sum, non est meum legere Scripturas, sed eorum qui mundo dixerunt vale, qui montium vertices occuparunt, qui vitam hujusmodi continenter agunt. Quid ait, homo? Non est tui negotii Scripturas evolvere, quoniam innumeris curis distraheris? Imo tuum magis est quam illorum. Neque enim illi perinde Scripturarum egent præsidio atque vos in mediis negotiorum undis jactati. Nam monachi quidem a foro forensibusque negotiis liberi, quique in deserto fixere tuguriola, neque cum quoquam habent commercium, sed in illa quieta tranquillitate cum omni securitate philosophantur, ac velut in portu sedentes, rebus vehementer tutis fruuntur. Nos contra velut in medio mari fluctuantes, innumerisque, velimus, nolimus, peccatis obstricti, semper opus habemus perpetuo jugique Scripturarum solatio...... Quia perpetuo stas in acie, quia frequentes accipis plagas, idcircò magis opus est remediis... Necesse est indesinenter a Scripturis armaluram sumere... Prohibeamus eminus venientia diaboli spicula exstinguentes, depellentesque per assiduam Scripturarum lectionem. Neque enim fieri potest, non potest, inquam, fieri ut quisquam salutem assequatur, ni perpetuo versetur in lectione spiritali... Nobis artis instrumenta sunt Apostolorum ac prophetarum libri, omnisque Scriptura divinitus inspirata et utilis... Per nos |