feror, et grandem aliquam studiorum meorum quasi periodum conficiam. Atque hinc omnino, nec aliunde, sodes, est factum, uti ad officia quidem ultro deferenda spissius accedam, ad respondendum tamen, O noster Thcodote, non sum adeo cessator; neque enim commisi ut tuam epistolam unquam ullam debita vice nostra alia ne clauserit. Quid! quod tu, ut audio, literas ad bibliopolam, ad fratrem etiam sæpiuscule; quorum utervis propter vicinitatem satis commode præstitisset, mihi, si quæ essent, reddendas. Illud vero queror, te, cum esses pollicitus ad nos fore ut diverteres cum ex urbe discederes, promissis non stetisse : quæ promissa abs te præterita si vel semel cogitasses, non defuisset prope necessarium scribendi argumentum. Atque hæc habui quæ in te merito, ut mihi videor, declamitarem. Tu quæ ad hæc contra parabis ipse videris. Verum interim quid est quæso ? rectene vales? ecquinam iis in locis erudituli sunt quibuscum libenter esse, et garrire possis, ut nos consuevimus? quando redis? quamdiu tibi in animo est apud istos veρßopeis commorari? tu velim ad hæc mihi singula respondeas: sed enim ne nescias non nunc demum res tuæ cordi mihi sunt, nam sic habeto me ineunte autumno ex itinere ad fratrem tuum eo consilio deflexisse, ut quid ageres, scirem. Nuper etiam cum mihi temere Londini perlatum esset à nescio quo te in urbe esse, confestim et quasi avroßo proripui me ad cellam tuam, at illud oxíaç övap, nusquam enim compares. Quare quod sine tuo incommodo fiat, advola ocyus et aliquo in loco te siste, qui locus mitiorem spem præbeat, posse quoquo modo fieri ut aliquoties inter nos saltem visamus, quod utinam nobis non aliter esses vicinus, rusticanus atque es urbicus, åλλà Toũto woπeρ Đew piλov. Plura vellem et de nobis, et de studiis nostris, sed mallem coram ; et jam cras sumus rus illud nostrum redituri, urgetque iter, ut vix hæc propere in chartam conjecerim. Vale.

Londino, Septemb. 2. 1637.

Eidem.

7. QUOD cæteri in literis suis plerunque faciunt amici, ut unicam tantum salutem dicere sat habeant, tu illud jam video quid sit quod toties impertias; ad ea enim quæ tute prius, et alii adbuc sola afferre possunt vota, jam nunc artem insuper tuam, vimque omnem medicam quasi cumulum accedere vis me scilicet intelligere. Jubes enim salvere sexcenties, quantum volo, quantum possum, vel etiam amplius. Næ ipsum te nuper salutis condum promum esse factum oportet, ita totum salubritatis penum dilapidas, aut ipsa proculdubio, sanitas jam tua parasita esse debet, sic pro rege te geris atque imperas ut dicto sit audiens; itaque gratulor tibi, et duplici proinde nomine gratias tibi agam necesse est, cum amicitiæ tum artis eximiæ. Literas quidem tuas, quoniam ita convenerat, diu expectabam; verum acceptis neque dum ullis, si quid mihi credis, non idcirco veterem meam ergo te benevolentiam tantillum refrigescere sum passus; immo vero qua tarditatis excusatione usus literarum initio es, ipsam illam te allaturum esse jam animo præsenseram, idque recte,

epistolarum ac salutationum momentis veram verti amicitiam volo, quæ omnia ficta esse possunt; sed altis animi radicibus niti utrinque et sustinere se; cœptamque sinceris, et sanctis rationibus, etiamsi mutua cessarent officia, per omnem tamen vitam suspicione et culpa vacare: ad quam fovendam non tam scripto sit opus, quam viva invicem virtutum recordatione. Nec continuò, ut tu non scripseris, non erit quo illud suppleri officium possit, scribit vicem tuam apud me tua probitas, verasque literas intimis sensibus meis exarat, scribit morum simplicitas, et recti amor; scribit ingenium etiam tuum, haudquaquam quotidianum, et majorem in modum te mihi commendat. Quare noli mihi, arcem illam medicinæ tyrannicam nactus, terrores istos ostentare, ac si salutes tuas sexcentas velles, subducta minutim ratiuncula, ad unum omnes a me reposcere, si forte ego, quod ne siverit unquam Deus, amicitiæ desertor fierem; atque amove terribile illud errexiopa quod cervicibus nostris videris imposuisse, ut sine tua bona venia ne liceat ægrotare. Ego enim ne nimis minitere, tui similes impossibile est quin amem, nam de cætero quidem quid de me statuerit Deus nescio, illud certe ; δεινόν μοι έρωτα, είπέρ τω αλλω, τοῦ καλοῦ véoraže. Nec tanto Ceres labore, ut in fabulis est, Liberam fertur quæsivisse filiam, quanto ego hanc reš Kaλou idéav, veluti pulcherrimam quandam imaginem, per omnes rerum formas et facies: (πολλαὶ γὰρ μορφαί Twv Aapovíwv :) dies noctesque indagare soleo, et quasi certis quibusdam vestigiis ducentem sector. Unde fit, ut qui, spretis quæ vulgus prava rerum æstimatione opinatur, id sentire et loqui et esse audet; quod summa per omne ævum sapientia optimum esse docuit, illi me protinus, sicubi reperiam, necessitate quadam adjungam. Quod si ego sive natura, sive meo fato ita sum comparatus, ut nulla contentione, et laboribus meis ad tale decus et fastigium laudis ipse valeam emergere ; tamen quo minus qui eam gloriam assecuti sunt, aut eo feliciter aspirant, illos semper colam, et suspiciam, nec dii puto, nec homines prohibuerint. Cæterum jam curiositati tuæ vis esse satisfactum scio. Multa solicite quæris, etiam quid cogitem. Audi, Theodote, verum in aurem ut ne rubeam, et sinito paulisper apud te grandia loquar; quid cogitem quæris? ita me bonus Deus, immortalitatem. Quid agam vero? repopuŭ, et volare meditor: sed tenellis admodum adbuc pennis evehit se noster Pegasus, humile sapiamus. Dicam jam nunc serio quid cogitem, in hospitium juridicorum aliquod immigrare, sicubi amœna et umbrosa ambulatio est, quod et inter aliquot sodales, commodior illic babitatio, si domi manere, et ὁρμητήριον ευπρεπέστερον quecunque libitum erit excurrere ; ubi nunc sum, ut nosti, obscure, et anguste sum; de studiis etiam nostris fies certior. Græcorum res continuata lectione deduximus usquequo illi Græci esse sunt desiti: Italorum in obscura re diu versati sumus sub Longobardis, et Francis, et Germanis, ad illud tempus quo illis ab Rodolpho Germaniæ rege concessa libertas est; exinde quid quæque civitas suo marte gesserit, separatim legere præstabit. Tu vero quid? quousque rebus domesticis filius familias imminebis urbanarum sodalitatum

oblitus? quod, nisi bellum hoc novercale, vel Dacico, | vel Sarmatico infestius sit, debebis profecto maturare, ut ad nos saltem in hyberna concedas. Interim, quod sine tua molestia fiat, Justinianum mihi Venetorum historicum rogo mittas; ego mea fide aut in adventum tuum probe asservatum curabo; aut, si mavis, haud ita multo post ad te remissum. Vale. Londino, Septemb. 23. 1637.

BENEDICTO BONMATTHEO Florentino.

8. QUOD novas patriæ linguæ institutiones adornas (Benedicte Bonmatthæe) jam operi fastigium impositurus, et commune tu quidem cum summis quibusdam ingeniis iter ad laudem ingrederis, et eam spem, quod video, eamque de te opinionem apud cives tuos concitasti, ut qui ab aliis quæ tradita jam sunt, iis aut lucem, aut copiam, aut certe limam, atque ordinem tuo marte facile sis allaturus. Quo nomine profecto populares tuos quam non vulgarem in modum tibi devinxeris, ingrati nempe sint ipsi, si non perspexerint. Nam qui in civitate mores hominum sapienter norit formare, domique et belli præclaris institutis regere, illum ego præ cæteris omni honore apprime dignum esse existimem. Proximum huic tamen, qui loquendi scribendique rationem et normam probo gentis sæculo receptam, præceptis regulisque sancire adnititur, et veluti quodam vallo circummunire; quod quidem ne quis transire ausit, tantum non Romulea lege sit cautum. Utriusque enim horum utilitatem conferre si libet, justum utrique et sanctum civium convictum alter ille solus efficere potest; hic vero solus liberalum, et splendidum, et luculentum, quod proxime in votis est. Ille in hostem fines invadentem, ardorem credo excelsum, et intrepida consilia suppeditat; hic barbariem animos hominum late incursantem, fœdam et intestinam ingeniorum perduellem, docta aurium censura, authorumque bonorum expedita manu, explodendam sibi, et debellandam suscipit. Neque enim qui sermo, purusne an corruptus, quæve loquendi proprietas quotidiana populo sit, parvi interesse arbitrandum est, quæ res Athenis non semel saluti fuit: immo vero, quod Platonis sententia est, immutato vestiendi more habituque graves in republica motus, mutationesque portendi, equidem potius collabente in vitium atque errorem loquendi usu, occasum ejus urbis, remque humilem et obscuram subsequi crediderim: verba enim partim inscita et pudita, partim mendosa, perperam prolata; quid nisi ignavos et oscitantes, et ad servile quidvis jam olim paratos incolarum animos haud levi indicio declarant? Contra, nullum unquam audivimus imperium, nullam civitatem non mediocriter saltem floruisse, quamdiu linguæ sua gratia, suusque cultus constitit. Tu itaque, Benedicte, hanc operam reipublicæ tuæ navare modo, ut pergas, quam pulchram, quamque solidam à civibus tuis necessario gratiam initurus sis, vel hinc liquido specta. Quæ à me eo dicta sunt, non quod ego te quidquam horum ignorare censeam, sed quod mibi persuadeam, in hoc te magis multo intentum esse, quid tute patriæ tuæ possis persolvere, quam quid illa tibi jure optimo sit debitura. De exteris jam nunc

dicam, quorum demerendi, si tibi id cordi est, persane ampla in præsens oblata est occasio; ut enim est apud eos ingenio quis forte floridior, aut moribus amœnis et elegantibus, linguam Hetruscam in deliciis habet præcipuis, quin et in solida etiam parte eruditionis esse sibi ponendam ducit, præsertim si Græca aut Latina, vel nullo, vel modico tinctu imbiberit. Ego certe istis utrisque linguis non extremis tantummodo labris madidus; sed siquis alius, quantum per annos licuit, poculis majoribus prolutus, possum tamen nonnunquam ad illum Dantem, et Petrarcham, aliosque vestros complusculos, libenter et cupide commessatum ire: nec me tam ipsæ Athens Atticæ cum illo suo pellucido Ilisso, nec illa vetus Roma sua Tiberis ripa retinere valuerunt; quin sæpe Arnum vestrum, et Fæsulanos illos colles invisere amem. Jam vide, obsecro, numquid satis causæ fuerit, quæ me vobis ultimum ab oceano hospitem per hosce aliquot dies dederit, vestræque nationis ita amantem, ut non ullius, opinor, magis. Quo magis merito potes meminisse, quid ego tanto opere abs te contendere soleam; uti jam inchoatis, majori etiam ex parte absolutis, velles, quanta maxima facilitate res ipsa tulerit, in nostram exterorum gratiam, de recta linguæ pronuntiatione adhuc paululum quiddam adjicere. Cæteris enim sermonis vestri consultis in hanc usque diem id animi videtur fuisse, suis tantum ut satisfacerent, de nobis nihil soliciti. Quanquam ille meo quidem judicio, et famæ suæ, et Italici sermonis gloriæ, haud paulo certius consuluissent, si præcepta ita tradidissent, ac si omnium mortalium referret ejus linguæ scientiam appetere : verum per illos non stetit quo minus nobis videremini vos Itali, intra Alpium duntaxat pomaria sapere voluisse. Hæc igitur laus prælibata nemini, tota erit tua, tibi intactam et integram hucusque se servat; nec illa minus, si in tanta scriptorum turba commonstrare separatim non gravabere, quis post illos decantatos Florentinæ linguæ auctores poterit secundas haud injuria sibi asserere: quis tragœdia insignis, quis in comoedia festivus et lepidus; quis scriptis epistolis aut dialogis, argutus aut gravis; quis in historia nobilis: ita et studioso potiorem quemque eligere volenti non erit difficile, et erit, quoties vagari latius libebit, ubi pedem intrepide possit figere. Qua quidem in re, inter antiquos Ciceronem et Fabium habebis, quos imiteris; vestrorum autem hominum haud scio an ullum. Atque hæc ego tametsi videor mihi abs te (nisi me animus fallit) jam primo impetrasse, quoties in istius rei mentionem incidimus, quæ tua comitas est, et benignum ingenium; nolo tamen id tibi fraudi sit, quo minus exquisite, ut ita dicam, atque elaborate exorandum te mihi esse putem. Nam quod tua virtus, tuusque candor, minimum rebus tuis pretium, minimamque æstimationem addicit; iis ego, justam volo, et exactam, cum rei dignitas, tum adeo mea observantia imponat; et certe hoc æquum est ubique, quanto quis petenti faciliorem se præbet, tanto minus concedentis honori deesse oportebit. De cætero, si forte cur in hoc argumento, Latina potius quam vestra lingua utar, miraris; id factum ea gratia est ut intelligas quam ego linguam abs te mihi præceptis exornandam cupio, ejus me plane meam imperitiam, et

prodierint, eorum potissimùm scriptis ab adolescentia pervolvendis, didicisse me libens fateor quicquid ego in literis profeci. Quod si mihi tanta vis dicendi accepta ab illis et quasi transfusa inesset, ut exercitus nostros et classes ad liberandam ab Ottomannico tyranno Greciam, eloquentiæ patriam, excitare possem, ad quod facinus egregium nostras opes pene implorare videris, facerem profecto id quo nihil mihi antiquius aut in votis prius esset. Quid enim vel fortissimi olim viri, vel eloquentissimi gloriosius aut se dignius esse duxerunt, quam vel suadendo vel fortiter faciendo λevθερες καὶ ἀυτονόμος ποιείσθαι τοὺς ̓Ελληνας ? Verum et aliud quiddam præterea tentandum est, mea quidem sententia longe maximum, ut quis antiquam in animis Græcorum virtutem, industriam, laborum tolerantiam, antiqua illa studia dicendo, suscitare atque accendere possit. Hoc si quis effecerit, quod à nemine potius quam abs te, pro tua illa insigni erga patriam pietate, cum summa prudentia, reique militaris peritia, summo denique recuperandæ libertatis pristine studio conjuncta, expectare debemus; neque ipsos sibi Græcos neque ullam gentem Græcis defuturam esse confido. Vale.

Londino, Jun. 1652.

RICHARDO HETHO.

13. Si quam ego operam, amice spectatissime, vel in studiis tuis promovendis, vel in eorum subsidio comparando, unquam potui conferre, quæ sane aut nulla plane, aut perexigua fuit; tamen eam in bona indole, quamvis serius cognita, tam bene tamque fœliciter collocatam, haud uno profecto nomine gaudeo; eam etiam adeo frugiferam fuisse, ut et ecclesiæ pastorem probum, patriæ bonum civem, mihi denique amicum gratissimum pepererit. Quod equidem, cum ex cætera vita tua atque ex eo, quod de religione et simul de republica præclare sentis, tum præcipue ex singulari animi tui gratitudine, quæ nulla absentia, nullo ætatis decursu, extingui aut minui potest, facile intelligo. Neque enim potest fieri, nisi in virtute ac pietate, rerumque optimarum studiis, progressus plusquam mediocres fecisses, ut in eos, qui tibi ad ea acquirenda vel minimum adjumentum attulere, tam grato animo esses. Quapropter, mi alumne, hoc enim nomine in te utor libenter, si sinis; sic velim existimes, te cum primis à me diligi, nec mihi quicquam optatius fore, quam, si tua commoda rationesque ferrent, quod et tibi etiam in votis esse video, ut possis prope me alicubi degere, quo frequentior inter nos atque jucundior, et vitæ usus et studiorum esset. Verum de eo, prout numini visum erit, tibique expediverit. Quod scripseris deinceps, poteris, si placet, nostro sermone scribere (quanquam tu quidem Latinis haud parum profecisti) nequando scriptionis labor alterutrum nostrum segniorem forte ad scribendum reddiderit, utque sensus animi noster inter nos, nullis exteri sermonis vinculis constrictus, eo liberius expromere se possit. Literas autem tuas cuivis, credo, ex ejus famulitio, cujus mentionem fecisti, rectissime committes. Vale.

Westmonasterio, Decemb. 13. 1652.

HENRICO OLDENBURGO Bremensium ad Sen. A.

Oratori.

14. PRIORES literæ tuæ, vir ornatissime, tum mihi sunt datæ, cum tabellarius vester diceretur jamjam rediturus: quo factum est, ut rescribendi eo tempore facultas nulla esset: id vero quamprimum facere cogitantem inopinatæ quædam occupationes excepere; quæ nisi accidissent, librum profecto, defensionis licet titulo munitum, non ita nudum ad te sine excusatione misissem; cum ecce tuæ ad me altera, in quibus pro muneris tenuitate satis superque gratiarum sunt actæ. Et erat quidem haud semel in animo, Latinis tuis nostra reponere; ut qui sermonem nostrum exteris omnibus, quos ego quidem novi accuratius ac fœlicius addidiceris, ne quam occasionem eundem quoque scribendi, quod æque te arbitror accurate posse, amitteres. Verum id prout dehinc impetus tulerit, tua perinde optio sit. De argumento quod scribis, plane mecum sentis, clamorem istiusmodi ad cœlum sensus omnes humanos fugere: quo impudentior sit is, necesse est, qui audisse se eum tam audacter affirmaverit. Is autem quis sit, scrupulum injecisti: atqui dudum, cum aliquoties hac de re essemus inter nos locuti, tuque recens ex Hollandia huc venisses, nulla tibi de authore dubitatio subesse videbatur; quin is Morus fuisset: eam nimirum iis in locis famam obtinuisse, neminem præterea nominari. Si quid igitur hac de re certius nunc demum habes, me rogo certiorem facias. De argumenti tractatione vellem equidem (quid enim dissimulem) abs te non dissentire; id pene ut audeam quid est quod persuadere facilius possit, quam virorum, qualis tu es, cordatorum sincerum judicium, omnisque expers adulationis laudatio? Ad alia ut me parem, nescio sane an nobiliora aut utiliora (quid enim in rebus humanis asserenda libertate nobilius aut utilius esse possit?) siquidem per valetudinem et hanc luminum orbitatem, omni senectute graviorem, si denique per hujusmodi rabularum clamores licuerit, facile induci potero: neque enim iners otium unquam mihi placuit, et hoc cum libertatis adversariis inopinatum certamen, diversis longe, et amanioribus omnino me studiis intentum, ad se rapuit invitum ; ita tamen ut rei gestæ, quando id necesse erat, nequaquam pœniteat: nam in vanis operam consumpsisse me, quod innuere videris, longe abest, ut putem. Verum de bis alias; tu tandem, vir doctissime, ne te prolixius detineam, vale; meque tuis numera.

Westmonasterio, Julii 6, 1654.

LEONARDO PHILARE Atheniensi.

in

15. CUм sim à pueritia totius Græci nominis, tuarumque in primis Athenarum cultor, si quis alius, tum una hoc semper mihi persuasissimum habebam, fore ut illa urbs præclaram aliquando redditura vicem esset benevolentiæ erga se meæ. Neque defuit sane tuæ patriæ nobilissimæ antiquus ille genius augurio meo; deditque te nobis et germanum Atticum et nostri amantissimum: qui me, scriptis duntaxat notum, et locis