• Οἱ δὲ ἀκούσαντες ἐμακάρισάν με, καὶ γλῶσσα αὐτῶν τῷ λάρυγγι αὐτῶν ἐκολλήθη. » Ἐν τούτοις σιωπὴν ἅμα, καὶ φόβον, καὶ θάμβος παρίστησι. Ἐμακάριζον μὲν γὰρ αὐτὸν ἐπὶ τοῖς λόγοις τῆς χάριτος οἱ ἀκούοντες, καὶ οἱ ἔχοντες ἀκοὴν εἰς νοῦν τετρημένην, πρὸς οὐδὲν δὲ ἀντέλε γον· ὥσπερ ἂν εἰ ἐκεκόλλητο αὐτοῖς ἡ γλῶσσα, καὶ μὴ ἠδύνατο στρέφεσθαι, ὥστε λόγους τυποῦν καὶ μαι εύεσθαι, οὕτως ἐθαύμαζον τίνα τρόπον τὰ τοιαῦτα νοεῖ, καὶ καταλαμβάνει, καὶ λέγει τὰ σφόδρα παρά δοξα, καὶ δυνάμενα ὠφελεῖν τοὺς ἀκούοντας. ι “Οτι οὖς ἤκουσε καὶ ἐμακάρισέ με, ὀφθαλμός δὲ ἰδών με ἐξέκλινεν. » · Οὐκ ἰσχύων δηλαδὴ ἀντειπεῖν. Ακύλας δὲ καὶ Σύμμαχος, Εμαρτύρησε· περὶ ἐμοῦ, ἐκδεδώκασι. Τί δὲ ἐμαρτύρησεν; "Οτι ὑπερβολὴ ἦν προκοπής τῆς ἐν σοφίᾳ τοῦ Ἰώβ, ὥστε τοὺς ἀκούοντας αὐτοῦ μὴ δυναμένους ἐνορᾷν τῇ μαρμαρυγῇ τῶν νοημάτων αὐτοῦ, ἐκκλίνειν τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτῶν, μὴ παρ ακολουθοῦντας τῇ βαθύτητι τῆς διανοίας αὐτοῦ. Εἶτα δεικνὺς τίνος ἕνεκεν ἐμακάριζον αὐτὸν, ἐπιφέρει· • Εὐλογία ἀπολλυμένου ἐπ' ἐμὲ ἔλθοι [ὁ δὲ Σύμμαχος, κατήντα], στόμα δὲ χήρας με εὐλόγησεν. Qui ætate juvenes, vel qui juvenilibus moribus præditi erant, virtutem Justi venerantes, subducebant se, et occultabantur; aetate autem grandiores, vel qui senili prudentia imbuti erant, justum honore colentes, et sermonibus ejus aurem præbentes, erecti juxta eum astabant: adeo omnibus quibos intelligendi facultas inerat, adolescentibus, inquam, et senibus, venerandus erat. Mihi vero, amicos etiam qui ipsi insultabant, his dictis pungere et ferire videtur, ostendens se prius formidabilem illis exstitisse, et in honore ab illis habitum fuisse. VERS. 9. Et potentes cessaverunt loqui, digitum imponentes super os. Divites, crassi, et opulenti, potentes hoc loco vocantur ; vel, secundum aliorum interpretationem, B principes: hi potestatem loquendi justo concedentes, praesente ipso, silentium agebant. Ανθ ̓ οὗ Θεοδοτίων, Καὶ καρδίαν χήρας εὔφρανα. D Ο δὲ νοῦς τῶν στίχων οὗτος· Ὁ κινδυνεύων, φησίν, ἀπολέσθαι, μὴ ἀπολόμενος δὲ διὰ τὸ τῆς ἐμῆς τυχεῖν ἐπικουρίας, καὶ ἡ χήρα ἡ ἀπροστάτευτος προστά την με εὑραμένη, ταῖς εὐλογίαις καὶ τοῖς ἐπαίνοις ἠμείβετο· οὐκ ἐπειδὴ ταύτῃ τῇ ἐλπίδι ἐποίουν, ἀλλ' ὅτι προσεδόκων ἐκ τοῦ βοηθεῖν τοῖς τοιούτοις γῆρας μακρὸν, ἀπὸ συνειδότος καλοῦ καὶ χρηστῶν ἐλπίδων. • Δικαιοσύνην δὲ ἐνεδεδύκειν, ἡμφιασάμην δὲ κρίμα ἴσα διπλοΐδι. Αντὶ πάσης τιμίας ἐσθῆτος, δικαιοσυνῇ καὶ δικαιοκρισίᾳ ἐκαλλωπίζετο· καὶ ταῦτα μὲν τὰ · ἰσ. αὐτοῦ παρόντος. VERS. 10. • Qui autem audiverunt, beatificabant me; et lingua eorum gutturi eorum adhæsit. » Ilis verbis silentium simul eorum, et timorem, ac altonitum stuporem ob oculos proponit. Qui enim audiebant, auresque perforatas, quæ dicta ad ani mum transmitterent, habebant, pro sermonibus suis gratia plenis beatum illum prædicabant, nec in aliquo illi contradicebant ; sed, lingua quasi palato adhærescente, ut ad formandas et obstetricandas voces movere illam non possent, cum stupore adeo, qua ratione talia quæ admirabilia valde et auditoribus utilia erant, intelligeret, comprehenderet, et loqueretur, attoniti admirabantur. VERS. 11. Quia auris audivit, et beatificavit me; et oculus videns me declinavit. › Cum contradicere, scilicet, non posset. Aquila autem et Symmachus, Testimonium de me perhibuit, interpretati sunt. Quale autem testimonium perbibait? Quod Jobus in sapientia profectus supra modum magnos fecisset, ita ut auditores radiantem splendorem sensorum intueri non sustinentes, nec mentis profunditatem assequentes, oculos eorum averterint. Deinde, causam cur ipsum beatum prædicarent, ostendens, subjungit : VERS. 13. • Benedictio pereuntis super me veniat, Symmachus, descendebat, et os viduæ benedixit me. » Pro quo Theodotio, Et cor viduæ lætificavi. Sensus autem versuum hic est : Qui, inquit, de salute periclitabatur, non tamen periit, eo quod meum auxilium expertus sit, et vidua patrocinio destituta, me sibi patronum inveniens, benedictionibus et laudibus me compensavit: non quod ea spe hæc facerem, sed quia opem talibus ferendo, senectutem longam cum conscientia proba et spe bona conjunctam exspectabam. VERS . 14. Justitiam vero indutus sum, et vestitus sum judicio sicut diploide. > Justitia, et judicii æquitate, pro omni pretiosa veste, ornabatur; et hæc quidem Jobi admiranda VARIE LECTIONES. vestimenta erant : impiorum autem indumenta Α θαυμαστὰ τοῦ Ἰὼβ ἄμφια· ἐξ ἐναντίας δὲ τὰ τῶν longe alia : Induunt enim maledictionem sicut vesti- ἀσεβῶν, Ενδύονται γὰρ κατάραν ὡς ἱμάτιον, mentum, et confusione sua, sicut diplcide, operiun- καὶ περιβάλλονται, ὡσεὶ διπλοῖδα, αἰσχύνην tur 50. VERS. 16. Et judicium quod non noveram, exquisivi. › Docet nos hoc loco quemadmodum judicare oporteat, ut si quando ad arbitrium vocemur, et arbitri inter fratres constituamur, lites eorum recte dirimere possimus ; inter judicandum enim, inquit, non aurem alterutri parti prius commodando, aut donis corrumpendo, sed cum accurata diligentia indagando et investigando, quod justum erat percepi. Hoc Jobi dictum, Judicium quod non noveram, exquisivi, contra eos usurpandum est qui temere pronuntiant, et condemnationis sententiam ferunt. Vidisti animum vigilem et sollicitum ; fortitudinem nunc et industriam intuere. VERS. 17. • Confregi autem molas iniquo rum. > Potentiam, inquit, eorum, quæ mordendi vim habet, elisi et dissipavi, ita ut ad novam deinceps injuriam inferendam inepti redderentur. Ambobus igitur proderat : hos quidem, ne paterentur, illos vero, ne mala inferrent, arcens et submovens, moderatioresque reddens, ac apostolicum illud adimplens : Qui praest, cum diligentia ". Deinde contentionem ejus validam et fortitudinem animadverte. B 1 VERS. 18. c Dixi autem : Ætas mea senescet C sicut truncus palmæ ; multo vivam tempore. » Pro quibus Symmachus, Dicebam autem fore ut cum nido meo senescerem: gloria mea innovabitur præsens mihi. Hæc, inquit, animo mecum versabam, eamque spem fovebam, quod justitiam exercens perpetuo florerem, et vitam longaevam ducerem ; hoc enim per palmam significat. Ac si diceret : Talia praestans, ad extremum vitæ spiritum me bonis fruiturum divini auxilii beneficio speravi. VERS. 19. • Radix aperta est super aquam, et ros morabitur in messe mea. › αὐτῶν. • Δίκην δὲ ἦν οὐκ ᾔδειν, ἐξιχνίασα. Ἐνταῦθα διδάσκει ἡμᾶς πῶς δεῖ δικάζειν, ἐάν ποτε κληθῶμεν ἐπὶ δίαιταν ἀδελφῶν, ὥστε διαιτησαι τὰ κατ' αὐτούς· ἐν γὰρ τῷ δικάζειν, φησίν, οὐδὲν προμεμαθηκὼς ἔκ τινος τῶν μερῶν, οὐδὲ προδιαφθαρεὶς τὴν ἀκοὴν, ἀλλ' ἐπιμελῶς ἀναζητήσ σας καὶ ἐξιχνιάσας, κατείληφα τὸ δίκαιον. Τοῦτο λεκτέον πρὸς τὰς ἀπερισκέπτως ἀποφαινομένους καὶ κατακρίνοντας, ὅ τι Ιώβ φησι, Δίκην ἣν οὐκ ᾔδειν ἐξιχνίασα. Εἶδες τὴν ἄγρυπνον ψυχήν, ἄρα καὶ τὴν ἀνδρείαν καὶ τὴν σπουδήν. • Συνέτριψα δὲ μύλας ἀδίκων. » } * Τὸ δηκτικὸν αὐτὸ ὰ τὴν δυναστείαν κατέλυσα, φησὶν, ὥστε λοιπὸν καὶ εἰς ἑτέραν ἀδικίαν ἀχρή στους γενέσθαι. Αμφοτέρους τοίνυν ὠφέλει, τοὺς μὲν τοῦ παθεῖν κακῶς, τοὺς δὲ τοῦ ποιεῖν κακῶς ἀπαλλάττων, καὶ σωφρονεστέρους ποιῶν, τὸ ἀποστολικὸν ἐκεῖνο πληρῶν, Ο προϊστάμενος, ἐν σπουδῇ. Εἶτα βλέπε τὴν εὐτονίαν καὶ τὴν καρτε ρίαν. • Εἶπα δὲ, Ἡ ἡλικία μου γηράσει ὥσπερ στέλεχος φοίνικος · πολὺν χρόνον βιώσω. Ανθ ̓ ὧν ὁ Σύμμαχος, Ἔλεγον δὲ, μετὰ τῆς νοσσιᾶς μου γηράσειν, ἡ δόξα μου ἀνανεάσει παροῦσά μοι. Ταῦτα, φησί, κατ' ἐμαυτὸν ἐλογιζό μην, καὶ ἤλπιζον, ὅτι δικαιοσύνῃ συζῶν ἀειθαλής ἔσομαι καὶ πολυχρόνιος· τοιοῦτον γὰρ ὁ φοῖνιξ· ἵνα εἴπῃ, Τοιαῦτα ποιῶν, ἤλπισα μέχρι τέλους ἔχειν τὰ ἀγαθὰ, τῆς θείας ἀπολαύων ἐπικουρίας. • Η ρίζα διήνοικται ἐπὶ ὕδατος, καὶ δρόσος αὐτ λισθήσεται ἐν τῷ θερισμῷ μου. * Μεταφορικῶς τῷ λόγῳ ἐχρήσατο, ὡς ἐπὶ φυτοῦ, ταῖς ῥίζαις ποτιζομένου, καὶ τρεφομένου, καὶ καρ Metaphorico sermone usus est, a planta metaphoram ducens, quæ radicibus humorem bibit, nutritur, fructum uberem ex irrigatione, et matu. D πὸν πολὺν ἐκ τῆς ἀρδείας φέροντος, καὶ πεπαινο rum ad messem producit. Instar arborum, inquit, quæ juxta aquas radices defixas habent, et propter carum decursus plantatæ sunt, florere et fructu abundare sperabam : et quemadmodum fructus. rore et imbribus irrigati, ac plenitudinem adepti, tempore idoneo demetuntur et colliguntur ; ita ego consenescentem me in bonis, vitam cum morte commutaturum exspectabam. VERS. 20. « Gloria mea vana mecum. μένου ο πρὸς θερισμόν. Ωσπερ γάρ, φησί, τὰ δέν δρα, τὰ ἐπὶ ὑδάτων τὰς ῥίζας ἔχοντα, καὶ παρὰ τὰς διεξόδους τούτων πεφυτευμένα, οὕτως ἤλπιζον ἀνθηρὸς εἶναι καὶ κατάκαρπος· καὶ ὡς καρποί δρόσου καὶ ὑετῶν ἀπολαύσαντες, καὶ πλήρεις γε νόμενοι, καθ' ὥραν θερίζονται· οὕτω προσεδόκων καταγηράσας τοῖς ἀγαθοῖς μεταλλάξειν τὸν βίον. « Η δόξα μου κενή μετ ̓ ἐμοῦ. » Verum rerum statu in contrarium mutato, spes mea inanis et irrita est facta. • Αλλά ματαία μοι, φησί, γέγονεν ἡ ἐλπὶς, A εἰς τὸ ἐναντίον μοι τῶν πραγμάτων περιτραπέν των. • Καὶ τὸ τόξον μου ἐν χειρὶ αὐτοῦ πορεύεται. Τοῦτο διχῶς νοητέον· ἢ, ὅτι τὸ κατ ̓ ἐμοῦ τεταμένον τόξον οἱονεὶ παρὰ τῆς χειρὸς τοῦ Θεοῦ κατα έχεται, καὶ δι ̓ αὐτοῦ ἐπ ̓ ἐμὲ οἱ τῶν πειρασμῶν ἄτρακτοι καὶ τὰ βέλη ἐπαφίενται· ἢ, ὅτι ὑπὸ τῆς θείας χειρὸς ὑπενόουν εὐθύνεσθαι τὰ κατ' ἐμὲ, καὶ οὕτω μοι πάντα κατὰ σκοπὸν ἐκβαίνειν καὶ εὐοδούσθαι, ὡς τὸ βέλος ὑπὸ εὐφυούς τοξότου πεμπόμε νον, εὐθὺ τοῦ σκοποῦ φέρεται· ἀλλὰ διήμαρτον τῆς ἐλπίδος. Ταῦτα μεταξὺ εἰπὼν, πάλιν ἐπαναλαμβάνει τὸν ἀνωτέρω λόγον, καὶ δεικνὺς ὡς ἅπασιν ὑπῆρχε δημηγορών, αἰδέσιμός τε καὶ προσηνής, φησίν • Ἐμοῦ ἀκούσαντες προσέσχον, ἐσιώπησαν δὲ ἐπὶ τῇ ἐμῇ βουλῇ · ἐπὶ τῷ ἐμῷ ῥήματι οὐ προσ έθεντο. ο Προσεῖχον μὲν οἷς ἔλεγον, ἐμφαίνοντες ὅτι ἡδέως ἤκουον· ἐσιώπων δὲ, μηδὲν ἀντιθεῖναι, ἢ ἀντειπεῖν ἔχοντες. Οὐ προσετίθεσαν δὲ, νόμον ἡγούμενοι, καὶ κανόνα, καὶ στάθμην τὰ ἐμὰ ῥήματα· καὶ διὰ τοῦτο οὔτε προσθεῖναί τι τούτοις, οὔτε ἀφελέσθαι δυνάμενοι, οὕτω πάντες ἡττῶντο τῆς ἐμῆς διανοίας· κατείχετο γάρ μου ή καρδία καθάπερ τόξον ὑπὸ τῆς θείας χειρὸς, καὶ διὰ τοῦτο τοῦ ὀρθοῦ σκοποῦ τῶν νοημάτων οὐκ ἀπετύγχανον. B C Et arcus meus in manu ejus graditur. › Dupliciter hoc intelligendum est vel quia arcus in me intentus, quasi Dei manibus teneatur, et ab eo tentationum sagittæ et tela in me vibrentur ; vel quia res meas manu divina dirigi, omniaque ex animi sententia evenire et prospere succedere, non secus ac sagitta a perito sagittario emissa, recta ad scopum fertur, suspicarer; verum spe mea frustratus sum. His interjectis, rursus ad prioremn sermonem redit; et, ostendens se in orationibus suis venerandum ab omnibus, et placidum ac benignum fuisse, dicit : VERS. 21, 22. Qui me audierunt, attenderunt, et siluerunt super consilio meo; et in sermone meo non adjecerunt. › Attendebant iis quæ dicebantur, palam testantes quod libenter audirent; silentium autem agebant, quia nihil quod opponerent et contradicerent, haberent. Verbis meis non adjecerunt, arbitrantes ca legem, canonem, ac amussim sibi est ; ac proinde, cum neque addere illis quidpiam, neque detrahere possent, victi sententiæ meæ acquieverunt : cor enim meum tanquam arcus in manu divina continebatur, unde factum est ut animi sensa a recto scopo non aberraverint. • Περιχαρεῖς δὲ ἐγίνοντο ὁπόταν αὐτοῖς ἐλάλουν· VERS. 22, 23. . Sed gavisi sunt cum loquerer ὥσπερ γῆ διψῶσα προσδεχομένη τὸν ὑετὸν, οὕτως Giis; sicut terra sitiens suscipiens pluvian, sic isti οὗτοι τὴν ἐμὴν λαλιάν. » Ἔγκαρπα γὰρ ἦν αὐτοῦ τὰ ῥήματα, καὶ δραστή ριον εἶχον δύναμιν ἐν ταῖς τῶν ἀκουόντων ψυχαῖς· πρῶτον γὰρ ἐποίει, εἶτα ἐδίδασκεν. Ἔπαινος δὲ καὶ τοῦ λέγοντος, ὅταν ἐμπράκτους ἔχῃ τοὺς λόγους· καὶ τοῦ ἀκούοντος, ὅταν μετὰ δίψης ἀκούῃ καὶ πόθου. • Ἐὰν γελάσω πρὸς αὐτοὺς, οὐ μὴ πιστεύσωσι. ο * Ο δὲ Σύμμαχος, Προσεγέλων αὐτοῖς, οἱ δὲ οὐκ ἐπίστευον. Διατί δὲ οὐκ ἐπίστευον; διὰ τὸ ἐμβριθές τοῦ ἤθους, πεῖραν εἶναι τὸ πρᾶγμα νομίζοντες. Ἐν τούτοις δὲ ἦθος ὑπέγραψε διδασκαλικόν· οὕτω γὰρ εμβριθῆ προσήκει τὸν θεῖον εἶναι διδάσκαλον, ὡς καὶ προσγελῶντα καὶ χαριεντιζόμενον μή πιστεύε· σθαι. . • Καὶ φῶς τοῦ προσώπου μου οὐκ ἀπέπιπτεν. ̓Αλλὰ καὶ θεία χάρις, φησί, τοῦ προσώπου μου ἀπέλαμπε, τῆς κατὰ ψυχήν εἰρήνης προφαίνουσα τὸ κάλλος διὰ τῶν παρειῶν. "Η καὶ τοῦτο λέγει, ὅτι Τῶν ἐμῶν λόγων οὐδεὶς ἦν σκοτεινὸς καὶ ἀφεγγής, ἀλλὰ πάντες φωτός πεπληρωμένοι, καὶ τῷ σαφεῖ λευκαινόμενοι· πρόσωπον γὰρ τῶν διδασκάλων, ἡ αὐτῶν διδαχή· εἰκόνες γὰρ τῶν ψυχῶν οἱ λόγοι, καὶ διὰ τοῦ χαρακτῆρος τὸν πατέρα τοῦ λόγου γνωρίζου μεν, οὐχ ἧττον ἢ ἀπὸ τῆς μορφῆς τῶν παίδων τοὺς τεκόντας. Τάχα δὲ, ἐπειδὴ ἔδειξε τὸ ἐμβριθὲς ἑαυ τοῦ, καὶ τὸ πρὸς τοὺς φαύλους ἐπιτιμητικόν· οἱ δὲ τοιοῦτοι στυγνοὶ καὶ ἀμειδεῖς· διὰ τοῦτο ἐπήγαγεν meum sermonem. › Verba enim ejus fructu non carebant, sed ad persuadendum auditorum auimos, vim et efficaciam obtinebant ; prius namque faciebat, deinde docebat. Dicentis vero laus est, si sermones. efficaces habuerit; et auditoris, si cum siti et desiderio audierit. VERS. 24. ( Si riderem. ad eos, non crederent. Symmachus autem: Arridebam iis, illi vero ከመኪ credebant. Cur autem non credebant? Propter morum ejus gravitatem, tentamentum illud existimantes. His autem verbis doctoris mores delineavit : divinum enim magistrum moribus adeo gravem esse oportet, ut arridenti, et cum venustate ac lepore quodam loquenti, fides non adhibeatur, Et lumen faciei meæ non decidebat. Verum divina, inquit, gratia, pulchritudinem pacis quæ in anima erat, per genas palam ostendens, in vultu elucebat. Vel hoc etiam dicit: Sermonum meorum nullus obscurus et tenebricosus erat, sed omnes luce pleni, et perspicuitate candidi vultus enim doctorum, doctrina eorum est; animorum quippe imagines et simulacra sermones sunt, et ex charactere sermonis ac stylo auctorem non minus quam parentes ex liberorum forma dignoscimus. Fortasse autem, eo quod morum gravitatem cum vitiorum objurgatione conjunctam ostenderit (tales vero subtristes esse, et a risu abstinere solent), sub junxit : Vultus mei hilaritas non concidit, sed splen- Α ὅτι Η ἱλαρότης τῆς ἐμῆς ὄψεως οὐκ ἀπέπιπτεν, dor cum gravitate quasi uniebatur. ἀλλ ̓ οἷον ἥνωτο τὸ φαιδρὸν καὶ ἡ ἐμβρίθεια. VERS. 25. • Elegi viam eorum, et seuli princeps ; et habitabam sicut rex in accinctiş. › Symmachus vero, pro illo, Elegi viam eorum, transtulit, Si statueram ire ad eos ; et pro eo, In accinctis, interpretatus est, In exercitu, Sensus autem-hic est : Ego, inquit, unus ex eorum numero videri volebam, et tanquam unus ex plebe ad eos proficiscebar; illi vero principem me elegerunt. Non enim violenter, neque tyrannice principatum invasi, sed quia, delectu facto, quæ utilia erant illis explicassem, et viam virtutis commonstrassem, principem me renuntiaverunt, mihique tanquam milites · imperatori, obsequium præstiterunt; ac si dice • Ἐξελεξάμην ὁδὸν αὐτῶν, καὶ ἐκάθισα ἄρχων· καὶ κατεσκήνουν ὡσεὶ βασιλεὺς ἐν μονοζώνοις. » · Ο δὲ Σύμμαχος ἀντὶ μὲν τοῦ, Εξελεξάμην ὁδὸν αὐτῶν, Εἰ προειλόμην ὁδεῦσαι πρὸς αὐτ τοὺς, ἐξέδωκεν· ἀντὶ δὲ τοῦ, ἐν μονοζώνοις, ἐν στρατοπέδῳ. 'Ο δὲ νοῦς οὗτος· Ἐγὼ μὲν, φησίν, εἷς ἐξ αὐτῶν ἤθελον δοκεῖν, καὶ οὕτω πρὸς αὐτοὺς ἐβάδιζον, ὡς εἷς τῶν πολλῶν· οἱ δὲ ἄρχοντά με ᾑροῦντο. Οὐ γὰρ βίᾳ τὴν αὐτῶν ἀρχὴν ἤρπασα, οὐδὲ τυραννικῶς· ἀλλ ̓ ἐπειδὴ τὰ συμφέροντα ἐκλεγόμενος αὐτοῖς εἰσηγούμην, καὶ τὴν κατ' ἀρετὴν ὁδὸν ὑπεδείκνυον, ἄρχοντά με ἑαυτῶν ἀνέδειξαν, καὶ οὕτως ὑπετάγησάν μοι, ὥσπερ στρατιῶται βασιλεῖ· ret : Peregrini etiam et hospites me regio honore B ἵνα εἴπῃ. Καὶ παρὰ ξένοις βασιλικῆς ἀπέλαβον τον affecerunt. Accincti autem vocantur milites qui alios honore antecellunt, et qui diversam ab aliis zonam gestant vel qui ordine nullo continentur, et quasi latrones sunt. VERS. 25. Quasi consolans tristes. > Sed et eos, inquit, qui animi vel corporis perturbationibus laborabant, verbis et operibus solabar et refocillabam. Symmachus autem, aliud fortasse innuens, reddidit: Sicut abducit eos qui itineris dux est. Adhortabar, scilicet, eos, et leniter ac placide ad ea quæ agenda erant, monitis instigabam, humeris quasi eos gestans, illorumque imbecillitati favens, tanquam is qui hominibus ærumnosis et valetudinariis viam monstrat. Qui enim animo non benc affecti, sed corrupti sunt, et vitii odioso morbo laborant, non minus provida cura et commoda contrectatione indigent, quam qui corpore agrotant. CAP. XXX. VERS. 1. Nunc autem deriserunt me minimi. › Theodotio vero et Aquila, hic quidem, Juniores me diebus, ille autem, Breves præ me diebus, transtulit. Grave autem et acerbum est, senem, qui multos prius officii commonefecerat, ab ætate minoribus commonefieri. Nunc monent me in parte, quorum spernebam parentes eorum; quos non putavi dignos canibus meorum gregum. › μῆς. Μονόζωνοι δέ εἰσιν οἱ τίμιοι τῶν στρατιωτῶν, οἱ μὴ τὸν αὐτὸν τοῖς ἄλλοις ζωστήρα φοροῦντες· ἡ οἱ ἀσύντακτοι, καὶ ὡσανεὶ λῃσταί. • “Ον τρόπον ταπεινούς 5 παρακαλῶν. » ̓Αλλὰ καὶ ἐν πάθεσι, φησὶν, ὄντας τοῖς κατὰ ψυ χὴν, ἢ. τοῖς ἔξωθεν, λόγοις τε καὶ ἔργοις παρεμ θούμην καὶ ἀνεκτώμην. Ὁ δὲ Σύμμαχος, Καθώς ἀπάγει αὐτοὺς ὁδηγῶν, ἐξέδωκεν, ἕτερόν τι τάχα αινιττόμενος, ὅτι Παρεκάλουν αὐτοὺς, καὶ προετρε πόμην ἐπὶ τὰ πρακτέα ἡμέρως καὶ προσηνῶς, καὶ οἷον διαβαστάζων σφᾶς, καὶ τῆς αὐτῶν ἀνεχόμενος ἀσθενείας, ὥσπερ τις ὁδηγῶν ἀνθρώπους πάσχοντας καὶ ἀῤῥωστοῦντας. Δέονται γὰρ, ὥσπερ οἱ νοσοῦντες C κατὰ τὸ σῶμα, οἰκονομίας τινος καὶ δεξιᾶς μετα χειρίσεως, οὕτω καὶ οἱ κατὰ ψυχὴν οὐ καλῶς διακεί μενοι, ἀλλὰ διεφθαρμένοι, καὶ τὴν μισητὴν νόσον κακίαν ἔχοντες. Cæteri autem, Cum cunibus ovium mearum. Quod D autem verbis innuitur, hoc est: Res, inquit, meæ prius recte procedebant, dicenti mihi omnes assurgebant, et tanquam regi subjiciebantur: nunc vero tanta rerum mearum facta est mutatio, ut qui propter inopiam, generis ignobilitatem, et juvenilem ætatem minimi et viles, propterque improbitatem omnino inutiles, et nullius æstimationis erant, in quibusdam me moneant : neque enim me, ex illorum opinione, semper alios instituere, sed et ipsum in quibusdam erudiri oportebat, ut hac ratione quasi mercedem institutionis aliorum reportarem. ΚΕΦΑΛ. Α'. • Νυνὶ, δὲ κατεγέλασάν μου ἐλάχιστοι. Θεοδοτίων δὲ καὶ ̓Ακύλας, ὁ μὲν, Νεώτεροί μου ἡμέραις, ὁ δὲ, Βραχεῖς παρ' ἐμὲ ταῖς ἡμέραις, ἐξέδωκε. Λυπηρὸν δὲ, τὸ παρὰ νεωτέρων νουθετεί σθαι γέροντα, τὸν πολλοὺς πρότερον νουθετήσαντα. • Νῦν νουθετοῦσί με ἐν μέρει, ὧν ἐξουδένουν τοὺς πατέρας αὐτῶν· οὓς οὐχ ἡγησάμην ἀξίους κυνῶν τῶν ἐμῶν νομάδων. » * Οἱ δὲ λοιποί, Μετὰ τῶν κυνῶν τῶν προβάτων μου. Τὸ δὲ δηλούμενον τοῦτο· Εἶχε μὲν ἐμοὶ, φησί, καλῶς τὰ πράγματα πρότερον, καὶ λέγοντι πάντες ὑπεξίσταντο, καὶ ὡς βασιλεῖ ὑπετάσσοντο· νῦν δὲ εἰς τοσαύτην περιετράπη τὰ κατ' ἐμὲ μεταβολὴν, ὡς τοὺς ἐλαχίστους καὶ εὐτελεῖς δι ̓ ἀπορίαν, καὶ δυσγένειαν, καὶ τὸ τῆς ἡλικίας νεώτερον, καὶ τὸ παντάπασιν ἀχρείους εἶναι, καὶ οὐδενὸς ἀξίους διὰ τὸ πονηροὺς εἶναι, νουθετεῖν με ἐν μέρει· οὐ γὰρ ἔδει με, ὡς ἔοικεν, ἀεί τινας νουθετεῖν, ἀλλὰ καὶ αὐτὸν ἐν μέρει νουθετεῖσθαι, οἷον ἀμοιβὰς τῆς πρὸς ἑτέρους νουθεσίας κομιζόμενον. Το μέντοι μηδὲ κυ VARIE LECTIONES. Γ ἴσὶ ἀπέλαυον. B γρ. παθεινούς. ἴσ. συμπαθεῖς, ut in ms. Thecle. σὺν αὐτοὺς παραβάλλειν, οὐκ ἀλαζονείας ῥῆμα, ἀλλὰ A Quod autem ne canibus quidem comparare eos diδεῖγμα τῆς ἐκείνων παντελοῦς ἀχρειότητος· ἵνα εἴπῃ, ὅτι εἴπερ τὴν ἐμαυτοῦ τιμὴν καὶ ἀξίαν ἐλογιζόμην, οὐδὲ προσβλέπειν ἂν ἠξίωσα τοὺς πατέρας τῶν νῦν ἐπιγελώντων μοι, οἵτινες οὐδὲ ὅσην οἱ τῆς ἐμῆς ποίμνης κύνες ἀφθονίαν εἶχον. ι Καί γε ἰσχὺς χειρῶν αὐτῶν ἱνατί μοι; ν Τουτέστιν, οὐδὲ τῆς αὐτῶν ἐπικουρίας ἐδεήθην ποτέ, ἵνα διὰ τοῦτο τοιούτοις πρὸς ἐμὲ χρήσωνται δήμασιν. • Ἐπ' αὐτοὺς ἀπώλετο συντέλεια. · Η τοῦτό φησιν, ὅτι πάλαι δίκην ἐχρεώστουν που νηροὶ ὄντες, καὶ τρόπον τινὰ ἀπέπτη μ·ἱ ἀπ' αὐτῶν ἡ τιμωρία· *, ὅτι θανάτου διὰ τὴν ἄκραν πενίαν ἐπιθυμοῦντες, οὐδὲ τούτου ἐτύγχανον· ἢ, ὅτι οὐδέποτέ τι χρηστὸν συνετέλεσαν. Αὐτὸς δὲ τῇ τοῦ Συμμάχου προσχών ἑρμηνείᾳ, ἐκδόντος, ̓Απώλετο αὐτοῖς πᾶν τὸ πρὸς ζωὴν, συντέλειαν νοῦ πάντα τὰ πρὸς τὸ ζῆν συντελοῦντα, ὧν ἐνδεεῖς ἦσαν οἱ τῷ Ἰὼβ ἐπιτιθέμενοι· Επ' αὐτοὺς γὰρ ἀπώλετο ἡ συντέλεια, τουτέστιν, ἡ τῶν συντελούντων πρὸς τὴν ζωὴν εὐπορία· δηλοῖ δὲ τοῦτο καὶ τὰ ἑξῆς, ἐπάγει γάρο • Ἐν ἐνδείᾳ καὶ λιμῷ ἄγονος. * Ο δὲ λέγει, τοιοῦτόν ἐστιν· Εκαστος αὐτῶν οὕτως ἦν ἄγονος, τουτέστιν, ἄπορος, καὶ οὐδεμίαν ἔχων γονὴν καρπῶν, ὥστε καὶ σφόδρα ἐνδεεῖς ἦσαν, καὶ ἑλίμωττον. Η τὸν ἄγονος, ἀντὶ τοῦ, οὐδὲ ἐφευ ρεῖν καὶ γεννῆσαι τρόπον ποριστικὸν ἠδύνατο. • Οἱ φεύγοντες ἄνυδρον ἐχθὲς συνοχὴν καὶ ταλαι πωρίαν. » Οι χθές που, φησί, καὶ πρώην ἐν συνοχῇ καὶ ταλαιπωρίᾳ ὄντες, καὶ τὴν ἐνεγκαμένην ἀπολιπόντες, ὡς λυπρὰν, καὶ χέρσον, καὶ ἔρημον. Εοικε δὲ ὡς ἀγενεῖς αὐτοὺς διαβάλλειν, ἐξ ἀδόξων ὄντας χωρίων, καὶ πατέρων πενήτων. Ταῦτα δὲ ὁ μακάριος διηγείται, ἵνα ἐὰν καὶ ἡμεῖς ὑπὸ εὐτελῶν τινων καὶ ἀτίμων ὑβρισθῶμεν, μὴ ὡς μόνοι τοῦτο παθόντες δυσα χεράνωμεν, ὅπουγε ὁ τοσοῦτος τὴν ἀρετὴν, τοιοῦτος δὲ τὴν περιουσίαν καὶ περιφάνειαν, τὰ αὐτὰ ἡμῖν, ἢ καὶ χείρονα πεπονθὼς ἀναγράφεται. B C gnetur, fastus et arrogantiæ vox non est, verum illos homines plane ineptos et inutiles fuisse arguit ; ac si diceret : Si meam, inquit, æstinationem et dignitatem animo reputarem, patres eorum, φui me nunc ludibrio habent, quique non ea abundantia qua canes gregum meorum affluebant, ne aspectu quidem dignarer. VERS. 2. Et quidem virtus manuum eorum ut quid mihi?> Id est, Neque opem eorum unquam imploravi, ut propterea ejusmodi verbis me alloquerentur. • Super eos peribat consummatio. Vel hoc vult, quod olim pœnas improbitatis suæ meriti fuerint, supplicium autem quodammodo ab iis avolaverit; vel, quod propter summam inopiam mortem expetiverint, neque hoc tamen assecuti fuerint; vel, quia nihil unquam boni perfecerint et absolverint. Ego vero interpretationi Symmachi accedens, qui reddidit : Perierat illis quidquid ad vitam facit; per consummationem, omnia quæ ad vitam conducunt, intelligo; quorum penuria laborabant qui impetum hostilem in Jobum faciebant : Super eos enim peribat consummatio, id est, abundantia eorum quæ ad vitam conferunt; hoc autem ex iis quæ sequuntur manifestum est, subjungit enim : VERS. 13. In egestate et fame sterilis. Quod dicit ejusmodi est: Unusquisque eorum adeo sterilis fuit, id est, inops, et nullam fructuum feturam habens, ita ut valde egenus esset, et fame enecaretur. Vel, sterilis, id est, rationem aliquam quæstus adinvenire et comminisci non poterat. Qui fugiebant inaquosam heri pressuram et miseriam. Qui non ita pridem, inquit, in angustiis et ærumnis versabantur, et patriam suam, tanquam terram jejunam, incultam et desertam, dereliquerant. Videtur autem iis, tanquam hominibus obscuris, ex locis ignobilibus, et egenis parentibus oriundis, infamiæ notam inurere. Hæc autem ideo beatus Jobus persequitur, ut si quando a vilibus quibusdam, et qui in nullo honore sunt, contumelia aficiamur, non tanquam soli id pateremur, indignanter feramus; quandoquidem eum qui tanta virtute, tanta rerum affluentia et dignitate clarus exstiterat, eadem nobiscum, vel pejora etiam passum esse, litteris mandatum sit. D VERS. 4. • Qui circuibant alima in resonante. Symmachus autem, Qui vellicabant plantarum cortices. Alima, herba quædam est, ut aiunt, quæ cito explet eum qui ea vescitur, et satietatem affert. Ιn resonante vero, id est, in convallibus et locis petrosis ; sonora enim et vocalia sunt ejusmodi loca, et sonantibus resonant ac respondent. Vel locum nemorosum, in quo ventorum spiraculum silvam quatiens, sonum eficit, resonantem vocat. Dicit igi VARIE LECTIONES. |
