absurda : qui autem seminant ea, dolores metent A πα· οἱ δὲ σπείροντες αὐτὰ, ὀδύνας θεριοῦσιν ἑαυ sibi. A præcepto Domini peribunt; a spiritu autem iræ ejus delebuntur. › Olymp. et Polychr. Quod seminat quis, hoc et metit s7, ut inquit sanctus Apostolus, manifestum est : illud, etiam præclare ab Eliphazo dictum est, supplicia facinorosis constituta esse. Hos egomet, inquit, vidi judicii divini calculum subeuntes ; et merito quidem, suis enim operibus fructum ferunt dignum : improbi enim homines, vitiis quæ seminant, congruum supplicium pro manipulo reportabunt. Et quoniam primum arandum est, deinde serendum, tum ad extremum metendum, ordine servato vocum metaphora usus est, dicendo primum, Aranies absurda ; deinde, Seminantes ea ; tum subjungendo, Metent dolores. Illud autem non ani- Β madvertit, quod non semper in hac vita retributiones contingant; multi enim eorum qui scelera admiserunt, sine redargutione et supplicio ex hac vita migrarunt, et futuris illic tribunalibus servantur. Non recte igitur illud affirmavit, quod injusti omnino in hac vita puniantur, et justi et veri in calamitates non incidant; cum hi plerumque ut eorum virtus spectetur, mala patiantur. Itaque errore mentis Eliphazus divinæ adversatur Scripturæ, de Jobo his verbis testificanti: Et erat ille homo verus : ille vero inquit, Haud verus es; nam si esses, radicitus non periisses, id est, liberis, fortunisque orbatus. 38 Illud vero, A spiritu ira ejus, pro Dei minis ponitur. Dictum enim est, Peribunt a spiritu, ut semi C nibus a vento consumptis accidere solet, ut hic etiam metaphora retineatur: nam qui talem sementem faciunt, sterilitatem metunt. VERS. 10. Robur leonis, et vox leænæ, et gaudium draconum exstinctum est. Myrmicoleo periit, eo quod non haberet escam: et catuli leonum divisi sunt ab invicem. › τοῖς. Ἀπὸ προστάγματος Κυρίου ἀπολοῦνται· ἀπὸ δὲ πνεύματος ὀργῆς αὐτοῦ ἀφανισθήσονται. ο Ολυμπ. καὶ Πολυχρ. Ὅτι μὲν 8 σπείρει τις, τοῦτο καὶ θερίζει, κατὰ τὸν ἱερὸν ̓Απόστολον, πρός δηλον· καὶ καλῶς τοῦτο εἶπεν ὁ Ἐλιφάς, ὅτι εἰς τιμωρίαν οἱ τὰ παράνομα ὁρῶντες πρόκεινται. Τού τους γάρ, φησὶν, εἶδον ἐγὼ ὑπὸ τῆς τοῦ Θεοῦ πί πτοντας ψῆφον· καὶ εἰκότως, ἀξίως γὰρ τῶν σφετέ ρων ἔργων τὴν ἐπικαρπίαν δέχονται · οἷς γὰρ πονη ροὶ σπείρουσι κακοῖς, κατάλληλον ἀποίσονται δράγο μα, τὴν κόλασιν. Ἐπεὶ δὲ δεῖ ἀροτριᾷν, εἶτα σπεί ρειν, εἶτα θερίζειν, ἀκολούθως ἐχρήσατο τῇ τροπῇ τοῦ λόγου, πρῶτον εἰπὼν, Οἱ ἀροτριῶντες τὰ ἄτοπα· εἶτα, Οι σπείροντες αὐτά· καὶ τότε ἐπαγαγὼν τὸ, Θεριοῦσιν ἐδύνας. Ἐκεῖνο δὲ οὐκ ἐνόησεν, ὅτι οὐ πάντως ἐνταῦθα αἱ ἀνταποδόσεις · πολλοὶ γὰρ τῶν φαῦλα πραξάντων ἀνελέγκτως ἀπῆλθον, μὴ κολασθέντες ἐν τῷ βίῳ τῷδε, ἀλλὰ τηρούμενοι τοῖς ἐκεῖ δικαιωτηρίοις. Οὐ καλῶς οὖν ἀπεφήνατο, ὅτι πάντως οἱ ἄδικοι ἐνταῦθα κολάζονται, ἢ ὅτι πάντως οἱ ἀληθινοὶ καὶ δίκαιοι οὐ περιπίπτουσιν ἐν ταῦθα συμφοραῖς· οὗτοι γὰρ μάλιστα ὡς ἐπίπαν πάσχουσιν, ἵνα δοκιμασθῶσιν, ἀλλὰ πλανηθεὶς ὁ Ελιφὰς ἀντιφθέγγεται τῇ Γραφῇ τῆς γὰρ Γραφῆς εἰπούσης περὶ τοῦ Ἰώβ, Καὶ ἦν ὁ ἄνθρωπος ἐκεῖνος ἀληθινὸς, αὐτός φησιν, ὅτι Οὐκ εἰ ἀληθινός· εἰ γὰρ ἂν ἦς, οὐδὲ ἐκ ῥιζῶν ἀπώλου, τουτέστιν, αὐτ τοῖς τέκνοις καὶ περιουσίᾳ. Τὸ δὲ, ̓Απὸ πνεύματος ὀργῆς αὐτοῦ, ἀντὶ τοῦ, διὰ τῆς ἀπειλῆς τοῦ Θεοῦ. Εἴρηται δὲ τὸ, ̓Αφανισθήσονται ἀπὸ πνεύματος, ὡς ἐπὶ σπερμάτων γενομένων ἀνεμοφθόρων, ἵνα κανταῦθα ἡ τροπή τηρηθῇ· ὅτι οἱ τὰ τοιαῦτα σπείροντες θερίζουσιν ἀκαρπίαν. • Σθένος λέοντος, φωνὴ δὲ λεαίνης, γαυρίαμα δὲ δρακόντων ἐσβέσθη. Μυρμηκολέων ὤλετο παρὰ τὸ μὴ ἔχειν βοράν· σκύμνοι δὲ λεόντων ἔλιπον ἀλλή λους. » Τὸν μέντοι μυρμηκολέοντα οἱ μὲν οὐδὲ ὅλως εἶ ναί φασι ζῶον καθ ̓ ἱστορίαν, ἀλλὰ κατὰ σύνθεσιν οὕτως εἰρῆσθαι. Οἱ δὲ ζωύφιον τοῦτο εἶναι λέγουσιν, ἐκ τοῦ Ὠκεανοῦ τὴν γένεσιν ἔχον, ἤτοι ἐκ γῆς φυόμε νον· ἀπόλλυσθαι δὲ, διὰ τὸ μὴ ἔχειν τὴν ἀναλογού Negant nonnulli, myrmicoleonem animal esse, ad veritatem historiæ, sed vocum compositione duntaxat ita dictum esse. Alii, bestiolam ex Oceano ortam, aut e terra procreatam esse aiunt, quæ naturali suo alimento destituta, interit. Quidam etiam affirmant, eam sine cibo vivere posse, a Deo, scili- D σαν τροφήν· οἱ δὲ καὶ δίχα τροφῆς φασιν αὐτὸ δύ- . cet, sic fabricatam. Ad historiam quod attinet, exemplis a natura petitis, Jobum nequaquam hominem verum esse conatur Eliphazus ostendere, et per interrogationem in hunc modum loquitur: Dic mihi, Jobe, num leones suum amiserunt robur? annon in hunc usque diem robustum animal est leo? Nunquid draconum exsultatio et gloriatio exstincta est? annon in hunc usque diem exsultant, et impavidam naturam retinent? Num myrmicoleo periit, et quidem cibum non capiens? Num leonum catuli, armentorum more, gregatim pascuntur ? an non vitam degunt solitariam? atque in suo loco sin 37 Galat. vi, 7. 38 Job 1, 1. νασθαι ζῆν, οὕτω τοῦ Θεοῦ κατασκευάσαντος. Πρὸς μὲν οὖν τὴν ἱστορίαν, πειρᾶται δεικνύναι ὁ Ἐλιφάς, ὅτι οὐκ ἔστι ἀληθινὸς ὁ Ἰώβ, φυσικοῖς παραδείγματ σι χρώμενος, καὶ κατ' ἐρώτησιν τὸν λόγον ποιούμε νος· Εἰπέ μοι γάρ, φησίν, ὦ Ἰώβ, μὴ οἱ λέοντες τὴν οἰκείαν ἀλκὴν ἀπώλεσαν; Οὐ μέχρι νῦν ἰσχυρόν ἐστι τὸ ζῶον ὁ λέων; μὴ τῶν δρακόντων ἐσβέσθη τὸ γαυρίαμα ; οὐ μέχρι νῦν σώζουσι τὸ γαυρίαμα καὶ τὸ ἀπτόητον; Μὴ ὁ μυρμηκολέων ἀπώλετο, καὶ ταῦτα μὴ τρεφόμενος; Μὴ τῶν λεόντων οἱ σκύμνοι ἀγεληδόν, ὥσπερ τὰ θρέμματα, νέμονται ; οὐ καθ' ἑαυτοὺς ζῶσι ; καὶ ἕκαστος ἐν ἰδιάζοντι τόπῳ, ὡς ἐξ ἀρχῆς ὑπὸ τῆς φύσεως ἐτάγησαν ; Ωσπερ οὖν, A guli commorantur, prout primitus a natura consti φησί, ταῦτα τηροῦσι τοὺς ὅρους τῆς φύσεως, καὶ τούτοις ἐμμένουσι, μικρά τε καὶ μεγάλα ζῶα· οὔ τως καὶ σὺ, εἰ ἧς ἀληθινὸς ὄντως, καὶ μὴ μέχρι λόγων μόνον εἶχες τὸ θεοσεβές, οὐδὲν ἂν τούτων συγ ἐπεσέ σοι, οὐδ ̓ ἂν μετετέθης τῶν ὅρων τοῦ Θεοῦ, ὥστε καὶ δικαιοπραγῶν δυστυχῆσαι. Κατὰ δὲ θεωρίαν, τὰς ὁρμὰς τῶν παθῶν τοῖς θηρίοις ἀπεικαστέον· τῷ δὲ μυρμηκολέοντι τὸν διάβολον, μύρμηκα μὲν ὄντα τοῖς εὐσεβέσι, λέοντα δὲ τοῖς ἀσεβέσιν. Εἰ μὴ εὗρεν οὖν, φησί, παρὰ σοὶ τροφὴν ὁ διάβολος, τουτέστιν, εἰ μὴ ἧς ἄδικος, ἀπώλετο ἂν, ἀντὶ τοῦ, ἄπρακτος ἔμενε, καὶ αἱ τῶν παθῶν προσβολαὶ ἀπεσβέννυντο καὶ διελύοντο. • Εἰ δέ τι ῥῆμα ἀληθινὸν ἐγεγόνει ἐν λόγοις σου, » [ὁ δὲ Συμμάχος, Πρὸς ἐμὲ δὲ ἐλαλήθη λαθραίως, ἐν κλοπῇ. ] οὐδὲν ἄν σοι τούτων κακὸν ἀπήντη CEV. Ἐκ τῶν εἰκότων, φησί, συλλογίσαιτο ἄν τις, δίκην σε πλημμελημάτων τινῶν δεδωκέναι. Εἰ μὴ γὰρ μόν νον ἐν λόγοις εἶχες τὸ θεοσεβεῖν, ἀλλὰ καὶ ἔργοις ὑπῆρχες ἀληθινὸς, καὶ οὐδέν τι τῶν μὴ προσηκόντων παρὰ σοῦ ἐγένετο, οὐκ ἂν τοσούτων πεῖραν ἔλαβες κακῶν, τοῦ Θεοῦ μὴ παρορῶντος τῶν δικαίων τὰς πράξεις. • Πότερον οὐ δέξεταί μου τὸ οἷς ἐξαίσια παρ' αὐτ τοῦ; [ ὁ δὲ Σύμμαχος· Καὶ ἐδέξατο τὸ οὖς μου ψιθυρισμὸν παρ' αὐτοῦ. ] Φόβῳ δὲ, καὶ ἤχῳ νυκτε ρινῷ ἐπιπίπτων φόβος ἐπ' ἀνθρώπους, φρίκη μοι συνήντησε καὶ τρόμος, καὶ μεγάλως μου τὰ ὀστᾶ διέσεισε, καὶ πνεῦμα ἐπὶ πρόσωπόν μου ἐπῆλθεν • ἔφριξαν δέ μου τρίχες καὶ σάρκες· ἀνέστην, καὶ οὐκ ἐπέγνων· εἶδον, καὶ οὐκ ἦν μορφὴ πρὸ ὀφθαλμῶν μου, ἀλλ ̓ ἢ αὖραν καὶ φωνὴν ἤκουον. » tuti sunt? Ergo ut hæc, inquit, parva simul et magna animalia, naturæ metas tuentur, et intra eas se continent; sic tu, si verus homo exstitisses, nec in verbis tantum pietatem erga Deum collocasses, profecto nihil tibi hujusmodi accidisset, neque limites a Deo positos transtulisses, ita ut juste vivens infelix et ærumnosus esses. Si vero ad theoriam sensum traducamus, belluis illis animorum impetus ct perturbationes assimilandi sunt; diabolus vero, myrmicoleonti; is enim pietate præditis hominibus formica, leo vero impiis est. Si igitur apud te, inquit, diabolus escam non inveniret, id est, si injustus non esses, periret, hoc est, conatus ejus vani et irriti essent, ac perturbationum impetus restinB guerentur, et dissiparentur. C Βαθὺ τὸ χωρίον καὶ δυσκάτοπτον, καὶ πολλὰς ἐν νοιῶν ἀτραπούς προβαλλόμενον. Ἤται γὰρ εἰς φόβον ἐνάγων ὁ Ἐλιφὰς τὸν δίκαιον, φησίν, ὅτι δεῖ σε φοβεῖσθαι, ὦ Ἰώβ, καὶ μὴ καταφρονεῖν τοῦ Θεοῦ, ἐπειδήπερ οὐ μεθ ̓ ἡμέραν κολάζει, ἀλλὰ καὶ ἐν ὕπνῳ, διὰ νυκτερινῶν ὄψεων, ὡς καὶ ἑτέρων διηγουμένων τὰ περὶ αὐτοῦ • θαυμάσια, ήκουσα, καὶ αὐτὸς ἐπειμάθην πολλάκις, ἐν ὕπνῳ φοβηθεὶς, ὡς σύντρομόν με p γενέσθαι, καὶ φρίξαι μου τὰς τρίχας, καὶ σεισμὸν ὑπομεῖναι τῶν ὀστῶν τὴν ἁρμονίαν, καὶ δοκεῖν τι πνεῦμα ἐπιέναι μοι, μηδὲν μέντοι μεμορφωμένον ὁρῶν· φωνῶν δὲ μόνον ἀκούειν ὰ ἠρέμα, ἐκπληκτικῶς μοι προσπίπτουσῶν, καὶ τρόμον ἐμβαλλουσῶν. Η καὶ τοιοῦτόν τι δοκεῖ λέγειν· Φοβήθητι τὸν καὶ δι' ἐνυπνίων κολάζοντα, οὗ καὶ ἡ ἔννοια φοβερά. Ἐὰν γὰρ εἰς νοῦν ποτε λάβω τὴν περὶ τῆς φύσεως αὐτοῦ μεγαλειότητα, καὶ πῶς πανταχοῦ τέ ἐστι, καὶ ἔξω τοῦ παντὸς τυγχάνει, ταυτὸν ὑπομένω τοῖς ἀωρὶ τῶν νυκτῶν, βαθείας σιγῆς κατεχούσης τὸ πᾶν, ἐν πολλῆ τῇ ἡσυχίᾳ ὑπὸ τοῦ ἤχου τοῦ νυκτερινοῦ καταπτοου ε ἴσ. αὐτῶν. ὁ ἴσ. ἀκούων. PATROL GR. XCIII. VERS. 12. • Si quod autem verbum verax fuisset in sermonibus tuis » [Symmachus autem, Ad me autem dictum est clanculum, in furto »], nihil tibi horum malum accidisset. > Ex verisimilibus, inquit, colligere quis potest, te scelerum quorumdam pœnas luisse. Si enim non tantum in verbis Dei cultum posuisses, sed factis etiam veritatem religionis tuæ ostendisses, nihilque, quod fieri minime oportebat, a te factum fuisset, tantorum malorum acerbitatem non degustasses; præsertim cum justorum hominum actiones nullo pacto Deus aspernetur. • Nunquid non capict auris mea ab eo magnifica? [Symmachus autem : . Et accepit auris mea susurrum ab eo. >] [VERS. 13-16] Timore autem, et sonitu nocturno incidens timor super homines, horror mihi occurrit et tremor, et valde ossa mea concussit, et spiritus in faciem meam incurrit; horruerunt autem pili mei et carnes : surrexi, et non cognovi; vidi, et non erat figura ante oculos meos, sed auram et vocem audiebam. › Profundus est hic locus, et qui difficulter spectaci potest, multasque cogitationum semitas producit. Vel enim ut justo timorem incutiat Eliphazus, sic loquitur : Timere, inquit, ο Jobe, nec Deum contemnere te oportet, quandoquidem non diu tantum, sed noctu etiam nocturnis visis territans, supplicia irroget; prout ab aliis, mirabilia narrantibus quæ ipsis acciderunt, audivi, ipseque spe numero in somnis territus expertus sum, ita ut tolus contremiscerem, pili capitis horrerent, ossium compago universa quateretur, et spiritus quidam impetum in me facere videretur; cum nullius rei tamen formam aut speciem cernerem; sed voces tantum audirem, quæ sensim, et cum formidine aures feriebant, et tremorem mihi incutiebant. Vel tale quidpiam loqui videtur Eliphazus: Verere eum, qui per insomnia etiam punit, cujus vel sola cogitatio formidabilis est. Etenim si quando naturæ illius admirabilem excellentiam mente complexus fuero ; et quemadmodum, cum loca compleat omnia, VARIE LECTIONES. 3 extra omnia tamen sit, perpendero; accidere idem Α μένοις· ὥστε καὶ φρίκην μοι συμβαίνειν, καὶ τρόμον mihi sentio, quod iis evenit qui, intempesta nocte, altissimo silentio omnia occupante, mira quiete consopiti, a nocturno nihilominus sonitu perterrentur; ita ut in ejusmodi meditationibus, tremor ei horror me incessent, menteque spiritum aliquem invisibilem et incomprehensibilem complectar. Quod si ratiocinando altius me levare pergam, nihil tamen percipio, neque comprehendo; Dei enim natura, quæ forma omni caret, opticam animi facultatem fugit; quantoque altius quis ratiocinationibus ascenderit, tanto magis quæsiti inventio eum deserit natura enim incomprehensibilis est, animo tamen percipitur, tenui quasi quadam aura, et voce tacita mentem refocillante, et divina efficacia sen Β C sum illum in nobis operante, ipsam autem divinam naturam minime ostendente. Cogitatio enim ejusmodi omnino inaccessa est, et horrore plena, ac caliginosa vertigine ratiocinationis aciem suffundit: et quod in vento deprehenditur, simile quid accidit; quemadmodum enim illum oculis cernere non licet, ita nec Deum rationis discursu invenire possibile est; intelligentiæ enim nostræ vires non minus superat, quam ventus oculorum. Et quemadmodum vox, et venti flatus, sensum quemdam sui praebent, sub hominis tamen aspectum non cadunt; sic etiam divina natura. Saepe enim ratiocinationis aciem in sublime erexi, nihilominus tamen a contemplatione divina lapsante gressu, aberravi; Deumque, cum quid esset videre vellem, solos ejus effectus vidi. Verum hic fortasse objicies: Sermones meos et adhortationem noli vilipendere; nam ipse quoque revelatione divina dignatus sum, et in somniis visiones vidi, sanctique Spiritus recepi illustrationem, atque intellexi, divinum numen ab omni specic ac figura secretum esse, natura simplex, et incomprehensum; sensum autem ejus, quasi in aura tenui, percepi. Haec eo disserit Eliphazus, ut gratior ipsius oratio reddatur, atque ut in iis quæ parat dicere, fide dignus habeatur : fortasse etiam terrorem Jobo incutere conatur, eumque ad pœnitentiam deducere nititur. An non, inquit, auris mea magnifica quædam de Deo accepit, ut tibi fide dignus. videar (hoc enim loco, capiet, pro, cepit, Scriptura multis in locis tempus pro tempore substituente, η intelligendum est)? et quidem cum ipse sæpenumero disputantes de Deo audiam, ac ipse disserere coner, formidine percellor, metuque omni plenus evado, et sonitu nocturno (hoc autem ab eo quod naturaliter accidit, dicit; nocte enim intempesta, cum alta quies cuncta complectitur, quasi sonum quemdam circumcursantem mente concipimus), et sicut vento irruente, effectus ejus sensu percipio, oculis autem cernere non possum sic de Deo mihi cogitanti, quantum invenisse me arbitror, tantum ε ἴσ. add. Αλλά. ἡ ἴσ. περί. ἐν ταῖς τοιαύταις ἐννοίαις, καὶ γίνομαι μὲν ἐν περινοίᾳ ἀφανοῦς τινος καὶ ἀκαταλήπτου πνεύματος. Εί δὲ καὶ διανασταίην ἐπὶ πλέον τοῖς λογισμοῖς, οὐδὲν ἐπιγινώσκω, οὐδὲ καταλαμβάνω· τὸ γὰρ ἀνείδεον τοῦ Θεοῦ διαφεύγει τὴν ὀπτικὴν δύναμιν τῆς ψυχῆς· καὶ ὅσον ἄν τις ἀνέλθοι τοῖς λογισμοῖς, τοσοῦτον αὐτ τὸν τοῦ ζητουμένου ἡ εὕρεσις ἀπολιμπάνει· τὴν γὰρ φύσιν ἐστὶν ἀκατάληπτος, συναισθάνεται δ' οὖν ὅμως τῇ διανοίᾳ, ὡσανεὶ αῦρας λεπτῆς, καὶ φωνῆς ἠρεμαίας ἀναψυχούσης τὸν νοῦν, καὶ τῆς μὲν τοῦ Θεοῦ ἐνερ γείας ποιούσης συναισθάνεσθαι, τὴν μέντοι θείαν φύσιν οὐκ ἐπιδεικνύσης. Παντελῶς γὰρ ἐστιν ἀνέφικτος, καὶ φρίκης γέμουσα, καὶ σκοτοδινιἂν τοὺς λογισμούς παρασκευάζουσα, ἡ τοιαύτη θεωρία· καὶ παραπλήσιόν τι γίνεται τῷ ἐπὶ τοῦ ἀνέμου. Ὡς γὰρ ἐκεῖνον λαβεῖν ὀφθαλμοῖς οὐκ ἔνεστιν, οὕτως οὐδὲ Θεὸν εὑρεῖν λογισμῷ δυνατόν· ἀνέφικτος γὰρ νῷ, ὡς ἄνεμος ὀφθαλμῷ. Καὶ καθάπερ ἡ φωνὴ, καὶ ἀνεμιαῖον πνεῦμα, διδόασι μὲν ἑαυτῶν τὴν συναίσθησιν, εἰς δὲ θέαν ἀνθρώπου οὐκ ἔρχονται· οὕτω καὶ ἡ θεία φύσ σις. Πολλάκις γοῦν ὕψωσά μου τὸν λογισμὸν, οὐδὲν δὲ ἧττον τῆς θεοπτίας ἀπωλίσθουν· καὶ Θεὸν ὅ τί ποτέ ἐστιν ἰδεῖν θέλων, μόνας εἶδον αὐτοῦ τὰς ἐνερ γείας. Επιβαλεῖς δὲ καὶ ὧδε· e Μή φαυλίσης μου τοὺς λόγους, καὶ τὴν παραίνεσιν· καὶ γὰρ θείας ἀποκαλύψεως ἠξιώθην, καὶ δι ̓ ὀνείρων ὀπτασίας ἐθεώρησα, καὶ ἁγίου Πνεύματος ἔλλαμψιν ἐδεξάμην, καὶ οἶδα μὲν ὅτι ἀνείδεός ἐστιν ὁ Θεὸς, ἁπλοῦς τε καὶ ἀκατάληπτος τὴν φύσιν· πλὴν ὡς ἐν αὔρᾳ τινὶ λεπτῇ συναίσθησίς μοι γέγονεν. Ταῦτα δέ φησιν ὁ Ἐλιφάς, εὐπρόσδεκτον ἑαυτοῦ τὸν λόγον κατασκευάζων, ἵνα ἐν οἷς μέλλει λέγειν, πίστεως εἶναι ἄξιος δόξῃ· τάχα δὲ φοβεῖν πειρᾶται τὸν Ἰώβ, καὶ εἰς μετάνοιαν ἐπιστρέφειν. Αρα γάρ, φησὶν, οὐκ ἐδέξατό μου τὸ οἷς ἐξαίσια παρὰ τοῦ Θεοῦ, ἵνα σου φανείην ἀξιό πιστος ; Τὸ γὰρ, δέξεται, ἐνταῦθα, ἀντὶ τοῦ, ἐδέξατο, νοήσεις, πολλαχοῦ τῆς Γραφῆς χρόνον ἀντὶ χρόνου τιθείσης. Καὶ μὴν πολλάκις καὶ παρ' ἄλλων ἀκηκοώς, καὶ αὐτὸς περὶ Θεοῦ λογίζεσθαι βουλόμενος, εἰς δέος καθίσταμαι, φόβου τε παντὸς πληρού μαι, καὶ μέντοι καὶ νυκτερινῆς ἠχοῦς (λέγει δὲ τοῦ το, ἀπὸ τοῦ φύσει συμβαίνοντος· καὶ γὰρ ἀωρὶ τῶν νυκτῶν, ἡσυχίας ἐπιλαβούσης τὸ πᾶν, οἷά τινος ἡχοῦς περιιούσης ὑπόληψιν ἔχομεν)· καὶ καθάπερ ἀνέμου προσπεσόντος, αἴσθησιν μὲν τῆς ἐνεργείας ἔχω, οὐ μὴν τὸ δι' ὑποψίας λαβεῖν δύναμαι· οὕτω καὶ περὶ Θεοῦ λογιζόμενος, ἐν ὅσῳ εὑρεῖν προσδοκῶ, διαδι δράσκει μου τῶν λογισμῶν τὴν κατανόησιν, καίτοιγε οὐδὲ ἄμοιρός είμι τῆς θείας ἐλλάμψεως· Πνεῦμα γὰρ, φησὶν, ἐπὶ πρόσωπόν μου ἐπῆλθε. Τί οὖν σὺ, φησὶν, ὦ Ἰώβ, ἀντιφιλοσοφεῖς; καὶ οὐ καταπτήσε σεις τὸν Θεὸν, τὸν οὕτως ὑπερφυή; οὗ ὅσῳ τις ἐφικνεῖσθαι δοκεῖ τοῖς λογισμοῖς, τοσοῦτον αὐτὸν ἡ ἀκριβὴς διαδιδράσκει κατάληψις, καὶ τήν τε οἰκείαν VARIE LECTIONES. ἐπιγινώσκει ἀσθένειαν, καὶ τοῦ ζητουμένου τὸ μέ- Α rationis meæ conceptum fugit, licet etiam divina γεθος. enim, inquit, in faciem meam incurrit. Cur ergo, adeo præstanti excellentique natura præditum? gatione assecutus esse videtur, tanto eum magis et quæsiti pondus perspicit. « Τί γάρ; μὴ καθαρὸς ἔσται βροτὸς ἐναντίον τοῦ Κυρίου; ἢ, ἀπὸ τῶν ἔργων αὐτοῦ, ἄμεμπτος ἀνήρ;ι Ορα δὲ αὐτὸν ἀντιφθεγγόμενον τῷ Θεῷ· αὐτοῦ γὰρ εἰπόντος · "Ανθρωπος. ἄμεμπτος, οὗτός φησιν, Οὐκ ἄμεμπτος, ἀπὸ τῶν οἰκείων ἐπαίρων τὴν ψῆ φον. « Εἰ κατὰ παίδων αὐτοῦ οὐ πιστεύει, κατὰ δὲ ἀγ γέλων αὐτοῦ σκολιόν τι ἐπενόησεν. » Ἀπὸ τοῦ μείζονος τὴν ἀπόδειξιν ἐπαγαγεῖν βούλεται, καὶ πιστώσασθαι, ὅτι πᾶς ἄνθρωπος ὑπὸ ἁμαρ τίαν ἐστί. Τί γὰρ δεῖ λέγειν περὶ ἀνθρώπων, φησὶν, ὅταν οἱ ἄγγελοι μὴ ὦσιν ἄμεμπτοι; τρεπτῆς γὰρ φύσεως καὶ αὐτοί· καὶ ὅσον πρὸς τὴν τοῦ Θεοῦ ἀκρίβειαν, οὐδὲ αὐτοὶ οἱ γνήσιοι δοῦλοι αὐτοῦ καὶ λει τουργοί, ἐν πᾶσι τὸ πιστὸν καὶ βέβαιον ἔχουσι. Καὶ τὴν ἔννοιαν ταύτην ο Σύμμαχος παρέστησεν, εἰπών· Ἐν δούλοις αὐτοῦ ἀβεβαιότης, καὶ ἐν ἀγγέλοις αὐτοῦ εὑρήσει ματαιότητα. Μὴ τοίνυν θαυμάσῃς, Μη φησίν, ὅτι εἶπον, ὡς Οὐ καθαρὸς ἔσται βροτος ἐναντίον Κυρίου· ὁπότε οὐδὲ τοῖς παισὶν αὐτοῦ καὶ θεράπουσιν ἀγγέλοις ἐμπεπίστευκε τὸ κατὰ φύσιν καὶ ἑδραίως ἄμεμπτον· τῇ γὰρ αὐτοῦ καὶ αὐτοὶ συνέχονται χάριτι, επείπερ αὐτοῦ μόνου τὸ άτρεπτον. Τὸ δὲ, Σκολιόν τι ἐπενόησεν, ἀντὶ τοῦ, Τρεπτήν αὐτῶν τὴν φύσιν κατεσκεύασεν, ὡς ἐνδέχεσθαι καὶ μέμψεως ἐντὸς γενέσθαι διὰ τοῦτο· ὅπερ οὖν καὶ πεπόνθασιν αἱ ἀποστατικαὶ δυνάμεις, ἐπεὶ μὴ τὴν φύσιν ἄτρεπτον ἐκληρώσαντο, προαιρετικῶς τῆς οἰ κείας στάσεως ἀπολισθήσασαι. • Τοὺς δὲ κατοικοῦντας οἰκίας πηλίνας, ἐξ ὧν καὶ αὐτοὶ ἐκ τοῦ αὐτοῦ πηλοῦ ἐσμεν. Ἔπαισεν αὐτοὺς σητὸς τρόπον, καὶ ἀπὸ πρωΐθεν μέχρι ἑσπέρας οὐκ ἔτι εἰσί· παρὰ τὸ μὴ δύνασθαι αὐτοὺς ἑαυτοῖς βοη θῆσαι, ἀπώλοντο. Ενεφύσησε γὰρ αὐτοῖς, καὶ ἐξηράνθησαν, ἀπώλοντο παρὰ τὸ μὴ ἔχειν αὐτοὺς σου φίαν. » illuminationis plane immunis non sim Spiritus Jobe, contra philosopharis, et Deum non vereris, quem quanto quis solertiore ratiocinationis indaabsoluta perceptio fugit, ingeniique sui tenuitatem, B C Εἰ ἀγγέλους, φησὶν, ἐκόλασεν ἁμαρτάνοντας, τί D θαυμαστὸν εἰ ἡμεῖς, πλεῖστον ὅσον ἐκείνων λειπόμενοι, ἀπὸ γῆς τε ὄντες, καὶ περὶ γῆν εἰλούμενοι, αὐτ τῆς ἡμῶν τῆς φύσεως καθελκούσης εἰς πταίσματα εὐκόλως, τοῖς ἁμαρτήμασι περιπίπτοντες, τιμωρού μεθα ; καὶ τοῦτο τοῦ Θεοῦ σοφῶς οἰκονομοῦντος, ὥστε μὴ ὑπὸ τῆς ἀδείας, εἰς ἐσχάτην ἀσέβειαν ἐκβακχεύεσθαι. Εἰ γὰρ ἄγγελοι, πνεύματά τε ὄντες, καὶ οὐρανὸν οἰκοῦντες, οὐκ ἄμεμπτοι πρὸς τὴν θείαν ἀκρίΓειαν, τί ἂν πάθοιμεν ἡμεῖς οἱ γήϊνοι, καὶ γῆν οἰ κοῦντες; Τοῦτο δηλοῖ καὶ ὁ Σύμμαχος, ἐκδούς, Πύ σὺ μᾶλλον ἐν τοῖς κατασκηνοῦσιν οἰκίας πηλίνας, ὧν γήϊνος ὁ θεμέλιος; Εἰ γὰρ πλήξει Θεός, *” Job. 1, 1; ti, 3. VERS. 17. 4 Quid enim? nunquid homo coram Domino mundus erit? vel de operibus suis irreprebensibilis vir?, Vide ut Deo contradicat; illo enim dicente: Homo irreprehensibilis ", hic, ex seipso et factis suis judicium de eo ferens, reprehensione illum carere negat. VERS. 18. • Si contra servos suos non credit, et adversus angelos suos pravum quid advertit. › A majore argumentum ducere vult, et afirmare omnem hominem sub peccato esse. Quid de hominibus, inquit, attinet dicere, cum ne angeli quidem reprehensione careant? mutabilis enim et eorum natura est, et divinæ quidem perfectionis respectu, ne illi quidem qui legitimi ejus famuli et ministri sunt, in omnibus fidelitatem et firmitatem habent. Et bunc quidem sensum Symmachus expressit, cum diceret: In servis suis inconstantia; et in angelis suis inveniet vanitatem. Ne igitur mirere, inquit, quod dixi : Homo mundus non erit coram Domino; quandoquidem neque angelis, servis ac famulis ejus, ut naturaliter et constanter reprehensione carerent, crediderit, et concesserit ; illi enim illius gratia constricti tenentur, quandoquidem illius solius est mutationem non agnoscere. Illud autem, Pravum quid avertit, id est, mutabilem eorum naturam fabricavit; ut propterea vituperationem incurrere contingeret: quod quidem et apostaticæ pelestates passa sunt, quæ, quia naturam a mutatione alienam non sunt sortitæ, libertatis arbitrio de sua statione delapsæ sunt. VERS. 19-21. « Habitantes autem domos luteas, ex quibus et ipsi de eadem luto sumus. Percussit eos tanquam tinea, et a mane usque ad vesperam ultra non sunt, eo quod non possent sibi ipsis subvenire, perierunt. Insuflavit enim eis, et exaruerunt; interierunt, quia non habebant sapientiam. › Si angelos, inquit, peccantes ponis coercuit, quid mirum, si nos peccata admittentes plectamur, qui longe illis inferiores sumus, et à terra oriundi, circa terram volutamur, naturaque ea præditi sumus, quæ facile nos ad delicta trahat, et alliciat? et hoc quidem ex prudenti dispensatione divina, ne peccandi impunitatem sperantes, ad summam in pietatem furore insano impellamur. Nam si angeli, qui spiritus sunt, ac coli incolæ, si cum perfectione divina conferantur, reprehensione non careant, quid nobis fiet, qui terrestres sumus, terramque habitamus? Hoc ipsum Symmachi expositione significatur, sic enim ille : Quanto magis qui domes ἀντέχομεν, ὥσπερ λάχανα ὑπὸ σκωλήκων βρωθέντα, ἢ ἱμάτια ὑπὸ σητῶν δαπανηθέντα. Εν τούτοις, καὶ τὸ δυνατὸν τοῦ Θεοῦ, καὶ τὸ ἀσθενὲς τὸ ἡμέτερον παρίστησιν· ὥσπερ γὰρ τὰ λάχανα, οὕτω καὶ ἡμεῖς ἐσμεν ἀσθενεῖς, καὶ ταχὺ ἀναλούμεθα, ὡς ἱμάτιον ὑπὸ σητός · Θεὸς δὲ οὕτω 6 δυνατὸς, καὶ μετ ̓ εὐκο λίας ἀφανίζων οὓς ἂν θελήσῃ· ὅτι ὥσπερ ἀνθρώπῳ βάδιον τὸ φυσῆσαι, οὕτω Θεῷ τὸ θελῆσαι μόνον καὶ ἀποξηρᾶναι. habitant luteus, quarum terrenum est fundamentum ? Α οὕτω ῥᾳδίως δαπανώμεθα, καὶ οὐδὲ ὅλην ἡμέραν Etenim si Deus percusserit, sic facile consumimur, neque diem integrum sustinemus, tanquam olera a vermibus peresa, aut vestimenta consumpta a tineis. His verbis, quanta Deus potestate polleat, et quanta nostræ sit naturæ imbecillitas, ob oculos ponit; nos enim, sicut olera imbecilles sumus, celeriterque consumimur, ut vestis a tinea: Deus autem potestate preditus est, et cum facilitate, quos vult, in nihilum redigit : prout enim homini spirare facile est, sic Deo velle tantum, et exsiccare ac perdere. ut Cujus judicium, metaphorice, insufflationem vocavit (Insuflavit, inquit, eis, et exaruerunt; tanquam vento flante, et floribus exarescentibus), potestatem ejus proderet illo enim sententiam solum proferente, subito supplicio afficiuntur, neque plagam inflictam repellere possunt. Deinde, ne videretur dicere quod, ex potestate sua omnia faciens, iram hominibus sine causa inferat, homines hæc pati ait, non tenere, et indicta causa, sed, quia sapientiam non haberent, id est, Deum non timerent, Initium enim sapientiæ est timor Domini *o. CAP. V. VERS. 1, 2. ο Invoca autem, si quis tibi respondeat, vel si quem angelorum sanctorum aspicias ; etenim stultum perimit ira, errantem occidit zelus. › B Quid, inquit, supra dignitatem loqueris homo? tanto enim intervallo homo Deo inferior est, qui C non solum invisibilis, sed incomprehensibilis etiam est, et si millies eum invocaveris, tibi nequaquam respondebit. Quid autem de Deo loquor, cum etiam angeli ejus nobis invisibiles sint? Eum, meo quidem animo, insipientem appellat, qui peccat, quem etiam ira interimit, non autem sapientem, neque enim illic est ira. Sic etiam intelligere potes, Teipsum sine peecato judicans, et contra Deum superbia elatus, insipienter ira accenderis, et prospera fortuna utentes invidia prosequeris; ita ut merito justæ divinæ iræ impetum experiaris, vel a tua ipsius opprimaris : omni enim insipienti, et iracundo, propria iracundia interitum affert. VERS. 3. • Ego autem vidi stultos radicem mittentes; sed statim absumpta est illorum habitatio. > Symmachus autem: Et maledixi decori illorum stalim. Cum hominum injustorum prospera plerumque fortuna, et præcipue felix prior Jobi rerum status, causæ Eliphazi adversaretur, ne hic multorum certaminum vir diceret : Si insipiens eram, quomodo prius divitiis abundavi? diluendo id quod objici poterat, amicus dicit: Injustus quamvis in deliciis vivat, et bona sua se firmiter et secure pos Οὗ τὸ κρῖμα, ἐμφύσημα τροπικῶς ὠνόμασεν, εἰτων, Ενεφύσησεν αὐτοῖς, καὶ ἐξηράνθησαν, ὡς ἐπὶ ἀνέμου φυσῶντος, καὶ ἀνθῶν ξηραινομένων, διὰ τὸ παραστῆσαι αὐτοῦ τὴν ἐξουσίαν. Μόνον γὰρ, φησὶν, ἀποφαινομένου, ταχεῖαν τὴν τιμωρίαν δέχονται, οὐκ ἀρκοῦντες ἀπώσασθαι τὴν ἐνεχθεῖσαν πληγήν. Εἶτα, ἵνα μὴ δόξῃ λέγειν, ὅτι ἐπ ̓ ἐξουσίας ἅπαντα πράττων, ἀκρίτως ἐπιφέρει τὴν ὀργὴν, φησὶν, ὅτι ταῦτα πάσχουσιν οἱ ἄνθρωποι, οὐκ ἀκρίτως, ἀλλὰ, διὰ τὸ μὴ ἔχειν σοφίαν, τουτέστι, μὴ φοβεῖσθαι τὸν Θεόν, Αρχὴ γάρ, φησί, σοφίας φόβος Κυρίου. ΚΕΦΑΛ. Ε ́. • Επικάλεσαι δὲ, εἴ τις ὑπακούσεται, ἢ εἴ τινα άγ γέλων ἁγίων ὄψῃ· καὶ γὰρ ἄφρονα ἀναιρεῖ ὀργὴ, πεπλανημένον δὲ θανατοὶ ζῆλος. Τί, φησὶν, ὑπὲρ τὴν ἀξίαν φθέγγῃ, ἄνθρωπος ὧν ; τοσοῦτον γὰρ ἀπολιμπάνεται Θεοῦ ἄνθρωπος, ὅτι οὐ μόνον ἀόρατός ἐστιν ὁ Θεὸς, καὶ ἀκατάληπτος, ἀλλ' οὐδ' ἂν μυριάκις αὐτὸν ἐπικαλέσῃ, ἀποκριθήσεται σοι. Τί δὲ λέγω περὶ Θεοῦ, ὅπουγε καὶ οἱ ἄγγελοι αὐτοῦ αόρατοί εἰσιν ἡμῖν; Ἐμοὶ δὲ δοκεῖ, ἄφρονα, τὸν ἁμαρτωλὸν λέγειν, ἂν καὶ ἡ ὀργὴ ἀναιρεῖ, οὐ μὴν καὶ τὸν φρόνιμον, οὐ γάρ ἐστιν ἐκεῖ ὀργή. Νοήσεις δὲ καὶ ὧδε· Ἀφρόνως ὀργίζη, καὶ ζηλοῖς τοὺς εὐημεροῦντας, κρίνων σαυτὸν ἀναμάρτητον, καὶ κατὰ τοῦ Θεοῦ θρασυνόμενος ὅθεν εἰκότως πειραθήσῃ τῆς δικαίας τοῦ Θεοῦ κινήσεως, ἢ καὶ ὑπὸ τῆς οἰκείας ὀργῆς κατεργασθήσῃ· παντὶ γὰρ ἄφρονι, καὶ ὀργίλῳ, ἡ ἰδία ὀργὴ θάνατον κατεργάζεται. • Ἐγὼ δὲ ἑώρακα ἄφρονας ῥίζαν βάλλοντας, ἀλλ' εὐθέως ἑβρώθη αὐτῶν ἡ δίαιτα. 'Ο δὲ Σύμμαχος· Καὶ κατηρασάμην τὴν εὐπρέ πειαν αὐτῶν παραχρῆμα. Ἐπειδὴ ἀντέπιπτε τῷ Ἐλιφὰζ, τὸ καὶ ἀδίκους πολλάκις ἐν εὐημερίᾳ γενέσθαι, καὶ μάλιστα τὰ κατ' αὐτὸν τὸν Ἰὼβ πρότερον ἐν εὐπραγίᾳ τυγχάνοντα, ἵνα μὴ εἴπῃ ὁ πολύτλας οὗτος, Εἰ οὖν ἄφρων ἤμην, πῶς ἐπλούτουν τὸ πρίν ; τὸ ἀντιπίπτον ἐπιλύων ὁ φίλος, ἔφη, ὅτι ̓́Αδικος κἂν γένηται ἐν εὐπαθείᾳ τινὶ, καὶ βεβαίως ἔχειν νομίζῃ VARIE LECTIONES. |
